In close-up: fotograaf Pieter-Jan Vanstockstraeten

De dag waarop een foto van hem voor het eerst een halve pagina van de krant De Standaard in beslag nam, verscheen in grote letters het woord trots op zijn voorhoofd. Fotograaf Pieter-Jan Vanstockstraeten studeerde aan Sint-Lukas in Brussel en aan de Karel de Grote-hogeschool in Antwerpen.
 Op dit ogenblik werkt hij onder meer voor het persagentschap Isopress, Dag Allemaal en de Vlaamse Uitgeversmaatschappij.

Zijn carrière in het middelbaar stond volledig in het teken van de beeldende kunsten. Maar na zes jaar schilderen en tekenen had Pieter-Jan Vanstockstraeten er zijn buik van vol. Bovendien zat er weinig toekomst in het kunstenaarsschap. “Ik zag mezelf niet echt verder gaan als kunstenaar,” zegt Pieter-Jan. “Daarom heb ik na mijn middelbaar nog een jaar kunstgeschiedenis gestudeerd in Leuven. Maar ik merkte al gauw dat louter theorie ook niet voor mij was weggelegd. Het moest dan blijkbaar toch iets in de richting van de kunst zijn, op voorwaarde echter dat er professioneel gezien wat voor te zeggen viel. Toen ik wat begon rond te kijken, kwam ik bij kranten en magazines uit. Zij hebben immers telkens opnieuw materiaal nodig. En dat materiaal waren in mijn geval foto’s."

Mee de catwalk op

GUIDO: Wat waren je eerste stappen in de fotografiewereld?

Vanstockstraeten: Tijdens mijn studies had ik me al intens op het professionele leven voorbereid. Dat was één ding dat ik al snel aanvoelde: met vier jaar studie maak je je toekomst niet. Ik ging bijvoorbeeld op zoek naar projecten buiten de school die later op klanten toch een indruk zouden kunnen maken. Zo werkte ik mee aan een modeshow van Dirk Schonberger tijdens de modeweek in Parijs, de setfotografie van Suske & Wiskes DeDuistere Diamant en Team Spirit. Al deze reportages heb ik later gebundeld in een degelijke portfolio. Wat ook veel geholpen heeft, is dat er een website was waarop een reeks foto’s van mij te zien waren. Dagelijks stuurde ik ook ontzettend veel open sollicitaties en werd ik vaak uitgenodigd voor een gesprekje met de hoofdredacteurs. Evert Hermans, fotoredacteur van De Standaard, heeft mij op die manier een eerste echte opdracht aangeboden. De foto verscheen de dag nadien en vulde zowat de helft van pagina vier. En ja, mijn hele naam stond eronder. ‘Zo fier als een gieter’ was ik. Ik dacht toen dat ik mijn klant had en dat alles geregeld was, maar al snel bleek al dat één klant niet voldoende was. Ik zocht nog verder en reisde het ganse land af. Per trein, want een auto had ik toen nog niet. Langzaamaan kwamen er ook opdrachten van Dag Allemaal en vervolgens ook van het persagentschap Belga binnen. Zo zijn de zaken beginnen te lopen.

De wetten en normen van de klant

GUIDO: Was je opleiding een goede voorbereiding op het ‘echte’ werkleven?

Vanstockstraeten: Wel, omdat ik juist les volgde tijdens de overgang van analoge naar digitale fotografie, heb ik nog een opleiding gekregen die hoofdzakelijk gericht was op analoge fotografie. Op de werkvloer moest ik onmiddellijk met digitale fotografie werken. Deze overgang heb ik eigenhandig onder de knie moeten krijgen, met de hulp van collega’s uiteraard. Maar of de studierichting nu echt praktijkgericht is, weet ik niet goed. Het is een van de weinige studierichtingen waar je voor honderd procent het roer in eigen handen moet nemen. Je krijgt een overdosis aan theorie, en wat de praktijk betreft komt de kunst op de eerste plaats. Ze stomen je klaar om kunstenaar te worden in de fotografie, terwijl ik vind dat fotografie een arbeid is zoals vele andere beroepen. Wat niet wil zeggen dat je de kunst van fotografie moet scheiden, het mag een spel zijn tussen beiden, maar in mijn beroep mag het ene het andere niet overstijgen. Omdat de kunst dus op de eerste plaats kwam en niet het werkleven, moet je ontzettend veel aan zelfstudie doen en uit je ervaringen leren. Ik leer nog elke dag bij.

GUIDO: Je werkt zowel voor een blad als Dag Allemaal als voor de krant De Standaard. Je moet wellicht een knop omdraaien?

Vanstockstraeten: Tuurlijk, de foto’s voor Dag Allemaal zijn daarom zeker niet de gemakkelijkste. De portretten moeten altijd perfect uitgeflitst zijn, de houdingen en de kleuren moeten juist zijn, er moet voldoende variatie zijn en noem maar op. Alles moet ook redelijk ‘clean’ zijn en toch creatief. Als ik een portret moet maken voor De Standaard heb ik altijd een heel vrij gevoel, daarin kan ik mij veel meer laten gaan op vlak van licht, locaties en expressies. Het verschil tussen een opdracht maken voor een persagentschap of voor een krant is ook groot. Omdat in de krant meestal maar één foto gepubliceerd wordt, moet je ervoor zorgen dat alle informatie in één beeld zit. Bij een persagentschap hebben ze graag dertig uitstekende beelden. Elke klant heeft dus zijn eigen wetten en normen.

Idool 2004

GUIDO: Welk fotografiegenre geniet je voorkeur?

Vanstockstraeten: Voornamelijk reportagefotografie. Dat kan gaan van kleine tot grotere onderwerpen. Het liefst krijg ik opdrachten waar ik grote evenementen moet coveren: festivals zoals Rock Werchter, Marktrock, City Parade en The Night of the Proms. Mediafotografie is toch iets anders, maar daarom zeker niet minder leuk. Ik denk dan bijvoorbeeld terug aan de hele periode dat ik Idool 2004 heb gecoverd voor Dag Allemaal. Het fijne daaraan is dat je wekelijks al weet wie, wat, waar en wanneer je moet fotograferen. Af en toe eens wat routine is ook leuk. Wat nog fijn is aan mediafotografie, is dat het meestal gaat om mensen die je al eens gefotografeerd hebt. Niet alleen hen leer je beter kennen, maar vooral ook je collega’s. Echt een gezellige bende.

GUIDO: Zijn er nadelen aan je job?

Vanstockstraeten: Toch wel. Ik ben zelfstandige in hoofdberoep. Dat is qua maandelijks inkomen een vrij onzeker bestaan. Er komt ook heel wat paperassenwerk bij kijken, je geniet minder sociale voordelen en mijn sociaal leven heeft ook een andere wending gekregen. Maar gelukkig zijn er meer voordelen. De job is heel afwisselend, je komt interessante mensen tegen en je bent vaak getuige van de leukste evenementen of gebeurtenissen. En je foto’s worden over het hele land gepubliceerd. Bovendien kan ik dagelijks creatief bezig zijn met wat ik echt graag doe. Ik werk nu al anderhalf jaar, en de keren dat ik geen zin had om te gaan werken kan ik op één hand tellen. Ik denk dat niet veel mensen dat kunnen zeggen.

Een eigen persagentschap

GUIDO: Klop je veel uren?

Vanstockstraeten: Ik werk van heel vroeg in de ochtend tot 's avonds en ook vaak 's nachts. Concerten, festivals, voorstellingen of optredens zijn gelijk aan lange werkdagen. Overdag moet ik meestal persconferenties volgen of portretten nemen, dat zijn overwegend gemakkelijke en snelle jobs. Als ik niet op reportage ben, dan zit ik thuis andere zaken in orde te maken: facturen, rekeningen, agenda en ga zo maar door.

GUIDO: Ben je bezig met carrièreplanning?

Vanstockstraeten: Mijn droom is gedeeltelijk al uitgekomen wat magazines en kranten betreft. Maar een opdracht in het verre buitenland lijkt me nog wel wat. Een reportage maken voor bijvoorbeeld Artsen Zonder Grenzen moet toch wel heel interessant zijn. Toch hou ik me niet echt met carrièreplanning bezig. Misschien start ik later wel zelf een persagentschap op. We zien wel. Om dat te realiseren heb ik in elk geval nog een pak meer ervaring nodig op vlak van bedrijfskunde.

GUIDO: Tot slot: brengen die foto’s genoeg brood op de plank?

Vanstockstraeten: Qua opdrachten mag ik zeker niet klagen. Omdat ik voornamelijk voor magazines en een persagentschap werk, verdien ik niet slecht. De tarieven liggen daar immers hoger dan bij de kranten. Ik kan dus tevreden zijn met één of twee opdrachten per dag. Soms zijn er dat drie of vier, soms ook geen. Dan is het weekend, zeg ik altijd. Maar ik kan er op dit ogenblik gerust van leven. Hout vasthouden.

(RE)