Regisseur Ben Wheatley over HIGH-RISE

Sinds in 1975 de dystopische sciencefictionroman High-Rise van de Britse auteur J.G. Ballard verscheen, werden pogingen ondernomen om het boek te verfilmen. Het zou tot vandaag duren voor dat lukte. Ben Wheatley (van Kill List en Sightseers) maakte van dit verhaal over de klassenstrijd in een enorme woontoren een exuberant spektakel vol welgemikte slechte smaak en sexy satire.

 
Ben: Ik had het boek gelezen als kind, en recent heb ik het nog eens herlezen. Ik heb dan mijn agent gecontacteerd om te polsen wie de filmrechten had. Wist ik veel dat er al een hele voorgeschiedenis was van afgekeurde scripts en mislukte pogingen om het te verfilmen. Toevallig had producer Jeremy Thomas, die de rechten bleek te bezitten, net een paar dagen tevoren mijn film gezien. Puur toeval, en zo ben ik eringerold. Amy Jump, die het script heeft geschreven, wou helemaal van nul herbeginnen. De scripts die al bestonden - een heel pak - heeft ze straal genegeerd. Ze is teruggekeerd naar het boek, en daar wou ze niet voor worden betaald. 't Is te zeggen: ze wou alleen worden betaald als we het script goed vonden, anders zou het bovenop de stapel ongebruikte scenario's worden geklasseerd, geen probleem. Dat is een redelijk unieke werkwijze.

GUIDO: Was het een puur esthetische keuze om de film zich in de seventies te laten afspelen?
Ben: Het verhaal zou niet werken als je het in het heden plaatst, door de schuld van de sociale media. In het boek staat de woontoren ver weg van de stad en niemand weet wat erin gebeurt. Als je die context in het heden plaatst, zou iedereen selfies aan het nemen zijn en die zouden online worden geplaatst, en dan was heel het verhaal verkloot. Ons privéleven is volkomen geërodeerd. Mensen nemen foto's van hun ontbijt en gooien het op Facebook, dus stel je voor hoe snel de extreme dingen die in de toren gebeuren viraal zouden gaan. Dat werkt niet, we zouden het boek hebben uitgehold. Bovendien hebben de seventies een interessante parallel met het heden. Toen had je óók economische crisis, terrorisme, ecologische rampspoed, de opkomst van rechts, alles wat we vandaag ook meemaken. Dat maakt het verhaal actueel, maar we konden het niet naar het heden verplaatsen, omdat de technologie dan in de weg zou gaan staan.

GUIDO: Je beweert dat het makkelijker was om in Belfast locaties te vinden die eruitzien als Londen in de seventies, dan in Londen zelf. Is de stadsontwikkeling daar langzamer gegaan door de Troubles in Noord-Ierland?
Ben: Nee, dat is niet de reden. De meeste brutalistische architectuur in het Verenigd Koninkrijk is vernietigd. Afgebroken. Als er iets overblijft - zoals het Barbican Centre in Londen - dan wordt het gebruikt. Je kan er wel gaan filmen, maar je mag er niets aan veranderen en er al zeker niet in tekeergaan zoals wij voor de film hebben gedaan. We zijn overal gaan zoeken en kwamen in Belfast terecht. Daar wordt tegenwoordig veel gefilmd dankzij Game of Thrones, en er is ook een filmfonds. Uiteindelijk vonden we in Bangor - een kustplaatsje vlak bij Belfast - een voormalig sportcentrum dat al zes jaar leegstond. Dat was helemaal wat we nodig hadden! Bovendien stond het vlak naast een politiebureau, wat ervoor had gezorgd dat het nog niet was gevandaliseerd. Toen we daar binnenstapten, voelde het alsof we een teletijdmachine betraden. Het gebouw was nooit gemoderniseerd en zag er nog net zo uit als in de seventies. In Londen bestaan ook zulke gebouwen, maar die zijn al lang omgebouwd tot iets anders.

GUIDO: Wat is het voordeel van satire als genre? Je had ook een bloedserieuze film over de klassenstrijd kunnen maken.
Ben: Kijk naar Dr. Strangelove en Fail Safe. Beide films zijn uit 1964 en gaan over hetzelfde onderwerp: het gevaar van atoomwapens. Dr. Strangelove is grappig, Fail Safe niet. Wel, Dr. Strangelove is ondertussen een klassieker en geen kat kent nog Fail Safe. Als je een politieke boodschap wil brengen in een film, dan kan je daar volgens mij alleen mee wegkomen als je er een humoristisch laagje vernis op aanbrengt. Zonder de satire zou High-Rise een tamelijk onverteerbare film zijn geworden, vrees ik. Humor maakt deel uit van het leven zelf, en zou dus ook in elke film aanwezig moeten zijn. Een film waarin je niet één keer kunt lachen, die interesseert me niet.

GUIDO: Maar: je brengt zeer zwarte humor, die voor sommige toeschouwers ook onverteerbaar zou kunnen zijn.
Ben: Vind je? Maar stel je voor dat die zwarte humor er niet had ingezeten, dan zou de film toch één grote kwelling zijn geweest? Waar is het filmplezier dan? Waar is het entertainment? Als je naar de film gaat, wil je toch niet worden gepijnigd als bij een tandartsbezoek? (lacht) Ik neem de films uit de jaren veertig als voorbeeld. Films met Humphrey Bogart hadden in het midden altijd een liedje om de boel op te vrolijken. Schitterend toch? Op dezelfde manier maak ik heel bewust gebruik van humor, bij wijze van strategie.

GUIDO: Over liedjes gesproken: Portishead heeft speciaal voor de film 'SOS' van Abba gecoverd. Waarom dat nummer?
Ben: Dat stond zo in het script.

GUIDO: Zeiden ze niet: moet het nu echt een Abba-lied zijn?
Ben: Nee hoor, ze zijn er gewoon voor gegaan. Ik heb Geoff Barrow gecontacteerd via Twitter, en ben dan met hem iets gaan drinken in Bristol. Het klikte meteen tussen ons. Ik vroeg: "Wil je het doen?" Hij antwoordde: "Yeah!" En dat was dat. Euh... nu ik dat hier zo zit te vertellen, realiseer ik me dat het nogal ongeloofwaardig klinkt, zeker omdat Portishead al acht jaar geen muziek meer had gemaakt, maar zo is het echt gegaan. Want toen moest ik ook nog toelating vragen aan ABBA, en die laten zelden hun nummers coveren. Ook zij vonden het meteen prima, omdat Portishead het zou doen. Wat me niet echt verwonderde, want het zijn verstandige mensen.

GUIDO: Het adjectief Ballardian - naar de schrijver J.G. Ballard - staat in de Collins English Dictionary. Als ze er morgen ook het adjectief Wheatleyan in zouden zetten, wat zou dan de definitie zijn?
Ben: Geen idee. Waarom zouden ze dat erin willen plaatsen? (lacht) Het zou wel erg arrogant zijn van mezelf om daar een definitie voor te bedenken. Ik wil er zelfs niet aan beginnen.

(HDP)