Wannes Cappelle van Het Zesde Metaal

En opeens heb je een stevige hit in je zakken. Na goed ouderwets zwoegen van plaat naar plaat en zo een trouw publiek opbouwen, dacht Wannes Cappelle van Het Zesde Metaal dat dit het was: mooi publiek, fijne concerten, nog een album maken. Maar met ‘Naar de wuppe’ vanop het de vierde plaat Calais zit er opeens veel meer marge op Het Metaal dan Wannes zelf ooit dacht.
 
"Een mens kan meer aan dan hij denkt. Wij zijn overlevers!"
 
 
GUIDO: Je bent van Wevelgem, maar je woont al vijftien jaar in Antwerpen. Welke gevoelens heb je bij beide plaatsen?
Wannes: Goh, in Wevelgem is er een heel duidelijk gemeenschapsleven. Als je voetbalt, is dat bij Wevelgem City. De jeugdbeweging is Chiro of KSA en iedereen weet heel goed wie je bent. Ik was de zoon van meester Cappelle. Je beweegt er heel duidelijk binnen een traditie, wat een heel veilig gevoel kan geven en als adolescent héél beklemmend kan aanvoelen. Hier, in Antwerpen, kende ik niemand toen ik in 2001 aankwam, na mijn studies in Leuven. Leuven was ook nog steeds veiliger, want ik was er met een kliek vrienden die ik kende van het college. Hier was ik echt alleen. Ik had wel meteen het gevoel dat ik hier meer gelijkgezinden leerde kennen. Juist dat jaar was er de eerste plaat van Flip Kowlier, en eigenlijk deed dat wel iets, plots waren niet alle West-Vlamingen boerkes. (lacht) Voor mij had het ook wel iets negatiefs: blijkbaar mocht er maar één Kowlier zijn en was er voor mij geen plaats.
GUIDO: Bouw je in Antwerpen even makkelijk een gemeenschapsleven op?
Wannes: Ja, want hier is het minder bepaald door je afkomst en je buurt, meer door wat je doet. Vroeger kenden wij iedereen in onze straat in Wevelgem. Nu ken ik mijn buren niet echt. Ik vind dat ook wel jammer. Het is natuurlijk fijn om gelijkgezinden te leren kennen en ook razend interessant, maar ik mis dingen die ik in Wevelgem wel had. Het is interessant om mensen van alle slag te leren kennen en in een stad ben je daar minder toe verplicht, omdat je zelf kiest. In Wevelgem kende je zowat iedereen, net door het beperkte van die context. Daar moest je het doen met wie en wat er was, en eigenlijk was dat wel mooi. Een kleine gemeente kan heel inclusief zijn, met alle voordelen en nadelen van dien.
 
Song eruitpersen
 
GUIDO: In een stad moet je meer moeite doen. Ook op muzikaal vlak? Toch anders dan de scene in Wevelgem?
Wannes: Brent Vanneste van Steak Number Eight is van Wevelgem. En Benjamin van SX ook, we zijn nog samen op misdienaarskamp geweest! Toffe kampen eigenlijk. Dat moest wel, want anders wou niemand misdienaar zijn. Hier heb ik vrij vlug Tom Pintens leren kennen. Het is groter, boeiender, er zijn meer kansen.
GUIDO: Ik heb altijd het idee dat Antwerpse bands net iets ambitieuzer zijn, vooral omdat ze denken dat ze echt goed zijn, en dat bedoel ik niet negatief.
Wannes: Ik heb ook die indruk. Gent is wat meer a l’aise. Er is hier steeds iets geweest dat me aantrekt, ik denk inderdaad dat ambitieuze. Ik vond het heel aantrekkelijk om ergens te komen waar ik niemand kende en niemand mij kende. In Wevelgem was ik de zoon van die alternativo die met een bakfiets rondreed, en dat kon echt wel wegen. Ik kon nergens met een wit blad beginnen. Hier kon ik helemaal zijn wie ik ben, dat is het grootste verschil. Ik heb dat nooit erg gevonden. Ik heb altijd bewondering gehad voor wat mijn vader doet en wie hij is, maar toch vond ik het oneerlijk voor mij. Je vecht tegen zaken waar anderen niet mee te maken krijgen. In die zin was Antwerpen een bevrijding. Als mensen je van nul leren kennen, is dat écht anders.
GUIDO: Dus de eerste plaat was meteen Antwerpen. Best een lange weg van daar tot Calais, die vorig najaar uitkwam. Was 2016 het jaar van de erkenning?
Wannes: Van de eerste plaat hebben we meer verwacht, dat was een ontgoocheling. En eigenlijk voelde het voor mij bij ‘Ploegsteert’ al best goed. "Ah, eindelijk!" Er kwam aandacht, en bij Nie voe kinders groeide het verder, met een band die eindelijk uit één stuk bestond. Dat zal het dan ook ongeveer wel zijn, dacht ik, maar 2016 was echt de verrassing, er zat nog veel meer rek op dan ik dacht. We waren tevreden met de plaat die we hadden gemaakt, maar ondertussen hebben we met ‘Naar de wuppe’ een nummer 1-hit gemaakt. Voordien had ik me er al lang bij neergelegd dat we geen hitmachine zijn, de mensen komen voor de nummers die ze kennen, voor ons repertoire. De producer smeekte tijdens de opnames wel zowat om een single, maar eigenlijk gaan zulke dingen niet op bestelling bij ons. We liggen er ook niet van wakker, we beseffen het natuurlijk wel. Maar als we zoiets iets bewust zouden doen, is het zeker voor de vuilnisbak. ‘Gie, den otto en ik’ was ook per toeval, een song die maar op het einde in zijn plooi viel. ‘Naar de wuppe’ ook. Iedereen vond de tekst leuk, maar muzikaal was niemand echt fan. We gingen het ook echt niet op de plaat zetten, en zie. Maar ik bleef fan van de tekst, die past honderd procent op de plaat. We zijn toen van nul herbegonnen, Tom en Filip, onze gitarist, hebben toen samen iets gemaakt, en dat is het geworden, na nog wat zwoegen en aanpassen. Een moeilijke bevalling. Ik was ook echt murw na het eruitpersen van die song. Terwijl de anderen al pinten aan het drinken waren, was ik nog aan het sleutelen aan die song, tot het dus ‘het minst slechte’ was wat we er al van hadden gemaakt. (lacht) Echt waar! Zelfs als single heeft die song nog tijd nodig gehad, hij was al uit sinds oktober. Echt een groeiertje dus.
GUIDO: Het is een song die deugd doet, zo kan ik het het best omschrijven.
Wannes: Achteraf gezien is die song perfect, als gevoel dat overblijft na zo’n jaar.
GUIDO: Je kan tegenwoordig je leven lang bang zijn, maar daar schiet je ook niets mee op.
Wannes: Vanuit dat gevoel ben ik vertrokken. We worden overladen met miserie en onheil, slecht nieuws… Ik had behoefte aan goeie dingen, zonder alles aan de kant te schuiven. Laat ons toch enige context en proportie zoeken, anders is het écht naar de wuppe.
GUIDO: Het zit ook in de sterkte van die uitdrukking, verankerd in West-Vlaamsheid.
Wannes: Het woord wuppe zou verwijzen naar 'wipgalg', ook wel schopstoel genoemd, een marteltuig waarmee misdadigers gestraft werden. Het is heel zwaar en toch licht tegelijk. Het is ook maf, het stond zelfs als titel bij het jaaroverzicht in kranten. Er zit zeker ook hoop in.
GUIDO: West-Vlaams is vaak heel veel zeggen met weinig woorden.
Wannes: En in het algemeen Nederlands kan ik dat gewoon níet. Taal is veel meer dan letters en woorden. Elke nieuwe taal die je leert, is een nieuwe wereld, een nieuwe werkelijkheid.
 
Schrijven en spelen
 
GUIDO: Je was tot voor kort opnieuw een boek aan het schrijven?
Wannes: Een boek met weetjes over IJsland. Een boek van mijn vrouw eigenlijk, ik vertaal vooral. Maar ik schrijf hoe dan ook wel graag.
GUIDO: Toch een andere stiel dan muziek schrijven?
Wannes: Een ander medium om toch min of meer hetzelfde te doen, maar dat is eigenlijk met de meeste kunstvormen zo. Ik ervaar het wel als de meest vrije kunstvorm dat ik al heb gemaakt. Ik ben er ingerold. Door over echte mensen te schrijven, dienden zich personages aan, en door aan de serie Bevergem mee te schrijven had ik daarvoor ook wel al wat gevoel. Maar op het moment dat je alleen aan die schrijftafel zit - ik heb me ook echt afgezonderd - merk je dat alles eigenlijk kan. Je bent God over een wereld, je bepaalt alles. Ik dacht vaak bij het lezen van anderen: dit kan ik niet, en dat ook niet… Omdat ik niet die schrijver ben natuurlijk. Ik maakte vaak de fout dat ik dacht dat bepaalde dingen móesten, dat sommige zaken toffer moesten, en eigenlijk moet er niets. Ik hoef niet te schrijven hoe die kamer eruitziet als ik dat niet wil. Ik zal wel schrijven wat de mensen tegen elkaar zeggen. En toen werd het heel leuk.
GUIDO: Als je songs schrijft, is dat meteen met muziek erbij?
Wannes: Absoluut, het vertrekt meestal vanuit een melodie, vanuit neuriën. Niet te veel remmen opzetten en laten komen wat komt, zo dicht mogelijk naar de toestand van een kind geraken. Speel muziek en een kind zingt er om het even wat bovenop, zomaar. Een uur aan een stuk en het zal niet moeten denken over welk woord het als volgende zal zingen. Zelfs als je alleen bent, let je soms op wat je denkt of zegt. We denken aan mogelijke reacties en we sluiten meer deuren dan we openen. Ik zeg zulke dingen niet. De truc is om alles zoveel mogelijk weer open te krijgen. We zijn soms zo beschaamd over wat we zeggen of denken.
GUIDO: Hoe en wanneer heb je bij jezelf ontdekt dat je wat te vertellen hebt met muziek?’
Wannes: Ik heb tot mijn zestiende piano geleerd op de muziekschool, maar eigenlijk was ik bezeten van triatlon en had ik niet zoveel met muziek. Topsporter, dat zou het worden. Door een blessure ben ik moeten stoppen. Mijn broer studeerde toen in Leuven en kon daar op internet, echt het prille begin daarvan. Hij kwam toen in het weekend thuis met gitaartablaturen van liedjes die we kenden van op de radio. Ik kende toen nog geen akkoorden, vreemd genoeg nochtans, na mijn jaren muziekschool. Daarop beginnen te zoeken op gitaar, en de systemen beginnen te zien, die taal beginnen te snappen, en zo ben ik hier en daar deuntjes beginnen spelen. Vooral verkeerd spelen eigenlijk. Na een tijdje kon ik wel iets maken, maar ik vind mezelf nog steeds verre van een professionele gitarist. Van Tom heb ik al veel geleerd. Hij haalt muziek uit om het even wat je hem in zijn handen stopt.
 
Calais
 
GUIDO: Denk je soms: nu heb ik wel iets moois geschreven?
Wannes: Je wil dat eigenlijk na elke song denken. (lacht) En eigenlijk lukt dat ook wel, of werken we door tot we dat gevoel hebben. Ik schrijf steeds samen met Robin Aerts, wat soms een zoektocht is, naar het juiste arrangement bijvoorbeeld. Met een verkeerd arrangement kan een nummer gewoon in elkaar zakken: vuilnisbak! Terwijl je er zo'n geloof in had. Dan dient iemand anders je eraan te herinneren dat je dat nummer misschien anders moet aanpakken en heb je opeens toch een heerlijke song. 't Is een heel boeiende, bizarre dynamiek. Op het moment dat je denkt dat je het kunt, ben je waarschijnlijk eerder in herhaling aan het vallen. Wij hebben nu, met zijn vijven, vanaf het begin samen aan die songs kunnen werken, en ik vind dat je dat hoort aan de plaat. Na de studio hadden we echt het gevoel dat we met z'n vijven iets hadden gemaakt dat de moeite is.
GUIDO: Stel dat je je muziek zou moeten opgeven, net zoals de topsport indertijd.
Wannes: Ik zou me niet onmiddellijk van kant maken, er zijn andere wegen mogelijk. Als ik maar mijn eigen baas kan zijn. Ik wil echt niet voor een baas werken en niets artistieks doen. Mijn hele leven voor een baas werken, dat zou ik maar somber inzien. Geen muziek, dat zou wel een harde noot zijn. In eerste instantie denk je dan: mijn leven is om zeep, maar in iedere mens schuilt een overlever. Dat heb ik in Calais zelf genoeg gezien. Daar was een man die een restaurantje had gemaakt met alles wat hij maar kon bijeenkrijgen, dat vervolgens werd afgebroken door de Franse overheid om de zwarte economie tegen te gaan. Die is de dag erop gewoon opnieuw begonnen met spullen bijeen te zoeken om het restaurantje opnieuw op te bouwen. We kunnen tegen heel veel stoten als het erop aankomt. En die man is al alles kwijt, komt van de andere kant van de wereld, zit daar in de koude en de modder… Toch was hij niet bitter, maar hoopvol. We denken altijd van een ander: mocht ik dat meemaken… Maar eigenlijk kan je meer aan dan je denkt. Onze overlevingsdrang is fenomenaal. Maar dit gezegd zijnde zou ik graag nog heel lang muziek maken! (lacht)

foto: Bache Jespers