GUIDO sprak met de VLAAMSE ERASMUS-TOP

Erasmus, het uitwisselingsprogramma voor Europese studenten (en docenten) bestaat twintig jaar. Wij vonden dat een goede gelegenheid om eens een Brusselse ambtenarentoren te beklimmen, waar we gingen praten met de mensen die aan de top staan van het Erasmusprogramma in Vlaanderen.

Rond de tafel zitten Vlaams Erasmuscoördinator Johan Geentjens (op de foto de man met de baard), zijn collega Jos Verheyden, die verantwoordelijk is voor stages in het buitenland, en Annemie Dewael, algemeen directeur van het agentschap EPOS, dat in Vlaanderen het Europese Lifelong Learning Programme (LLP) moet realiseren, waaronder ook Erasmus valt.

 

Dewael: Het Lifelong Learning Programme bestaat sinds 1 januari 2007 en zal lopen tot 2013. Daarvoor moest van Europa in elke lidstaat een agentschap gecreëerd worden. In Vlaanderen is dat EPOS geworden. EPOS staat voor Europese Programma's voor Onderwijs, Opleiding en Samenwerking vzw en is een samenwerkingsverband tussen de drie institutionele opleidingsverstrekkers: onderwijs, VDAB en Syntra.

Verheyden: Voordien had je enerzijds een onderwijsluik, onder de noemer Socrates , waarin Erasmus, Comenius en Grundtvig zaten. Anderzijds was er het opleidingsluik, dat heette Leonardo Da Vinci . Nu zijn die twee samengebracht onder één programma: LLP .

Geentjens: Concreet betekent het dat je voortaan ook voor buitenlandse stages een beroep kan doen op Erasmus . Vroeger, vóór de invoering van LLP , kwamen stagesubsidies via het Leonardoprogramma.

 

Twintig jaar Erasmus

 

GUIDO: Erasmus bestaat twintig jaar. Wat waren de begindoelstellingen, en in hoeverre zijn die gerealiseerd?

Geentjens: De doelstellingen zijn eigenlijk dertig jaar geleden al opgemaakt. Na de eerste uitbreiding van de Europese Unie, in volle economische crisis, is men gaan beseffen dat hoger onderwijs een troef is voor Europa. Als men naar een eengemaakte Europese markt gaat, met vrij verkeer van goederen, diensten en personen, dan moet dat ook gelden voor het onderwijs. De studenten zijn de mensen die later gaan werken op die grote interne arbeidsmarkt, dus laten we hen daarop voorbereiden. De beste manier om dat te doen is jongeren de kans geven naar een ander land te gaan, hetzij voor opleiding, hetzij voor stage. Zo ondervinden ze aan den lijve hoe het er in die andere landen aan toe gaat. Dat is één aspect, het economische. Een tweede doelstelling was de totstandkoming van een soort Europese gedachte bij de Europeanen. Ook daar is het een prima idee jongeren bij elkaar te brengen om vooroordelen weg te nemen. Of juist te bevestigen. (lacht) Toen heeft men een zeer ambitieuze target verkondigd: tien percent van de Europese studenten moesten mobiel zijn. Men heeft er wel geen datum op geplakt.

GUIDO: Is die tien percent inmiddels gehaald?

Geentjens: Die tien percent bleek te ambitieus. Ondertussen zijn we twintig jaar verder en is er gigantisch veel veranderd. Ons huidig streven, in het kader van LLP , is tegen 2012 een cumulatief totaal van drie miljoen Erasmusstudenten te bereiken. Vandaag zitten we aan ongeveer één miljoen achthonderdduizend, dus dat zal waarschijnlijk wel lukken. Maar los van die cijfers en getallen heeft Erasmus heel wat veranderingen in het hoger onderwijs teweeggebracht. 't Is een boutade, maar volgens mij klopt ze wel: zonder Erasmus was er misschien nooit een Bologna gekomen. Enerzijds heeft men ingezien dat als men de mobiliteit van studenten wou verhogen, de onderwijsstructuren binnen Europa gelijkvormiger moesten worden. Ieder land had zijn eigen systeem, en dat vormde een hinderpaal. Anderzijds had Bologna tot doel het onderwijs in Europa ook transparanter te maken voor niet-Europeanen.

Dewael: Het Amerikaanse systeem is internationaal erg aantrekkelijk, omdat het eenvoudig en helder is. Als we daarmee wilden concurreren, waren we in Europa gedwongen onze systemen op elkaar af te stemmen.

Geentjens: Neem nu de credits. Wij kenden dat systeem vroeger niet. Het is dankzij Erasmus dat we die ook bij ons zijn gaan gebruiken. Zeer snel zelfs, al van bij de eerste vernieuwde decreten op het hoger onderwijs van 1992 en '94.

 

Toppers en beurzen

 

GUIDO: Erasmus is mooi, zolang je het kunt betalen.

Geentjens: Dat hangt ervan af hoe je het bekijkt. De Erasmusbeurzen zijn altijd bedoeld geweest om de meerkost van studeren in een ander land op te vangen. De gemiddelde beurs is nu 200 euro per maand voor studie. Voor stages is het meer. En boven op de 200 euro die Europa betaalt, komt nog extra Vlaams geld voor studenten van bepaalde inkomens. Eigenlijk is dat een verderzetting van het systeem van de studietoelage, maar dan met andere barema's. Het is niet omdat je geen klassieke studietoelage krijgt, dat je geen recht zou hebben op extra Vlaams geld voor Erasmus . Maar dan nog zal het je inderdaad meer kosten dan als je thuisgebleven was. Dan moet je jezelf afvragen: heb je dat ervoor over of niet? Sommige studenten gaan bijklussen om op Erasmus te kunnen.

Dewael: Vroeger was het ook zo dat de studenten uit de hoogste inkomens helemaal niets kregen, ook geen Europese beurs.

Geentjens: Dat kwam neer op 20 à 25% van de studenten, maar die categorie bestaat nu niet meer. Iedereen die vandaag op Erasmus vertrekt, krijgt een beurs. De reden waarom zo'n beurs soms niet lijkt te volstaan, is vaak te zoeken in het bestedingspatroon ter plaatse. Een student die naar Finland trekt, gaat eens skiën in Lapland, gaat op citytrip naar Sint-Petersburg...

GUIDO: Hoe zou je zelf zijn?

Geentjens: Natuurlijk! Maar je mag die dingen niet meerekenen als een noodzakelijke kost om in het buitenland te gaan studeren. Je moet alles in perspectief zien.

GUIDO: Landen die aan Erasmus meedoen, zijn dat per definitie landen van de Europese Unie?

Geentjens: Het zijn er meer: alle landen van de Europese Unie, plus de landen van de Europese Economische Ruimte - dat zijn Noorwegen, IJsland en Liechtenstein - plus Turkije.

Verheyden: Wat neerkomt op een totaal van 31 deelnemende landen.

Geentjens: Waarschijnlijk komen daar binnenkort nog Kroatië, Macedonië en Zwitserland bij. Het is wel zo dat minder dan twintig percent van de Vlaamse studenten naar het 'nieuwe' Europa gaat. Spanje en Frankrijk blijven de absolute toppers, die slorpen samen bijna vijftig percent van onze studenten op. Dat heeft ook te maken met het feit dat die landen heel veel universiteiten hebben, wat het gemakkelijker maakt voor Vlaamse universiteiten om daar een partnerinstelling te vinden. Maar naar Liechtenstein is bij mijn weten nog nooit een Vlaamse Erasmusstudent vertrokken.

Verheyden: Voor stage wel!

 

Stages en studie

 

GUIDO: Wat moet een student die op Erasmus wil gaan concreet doen?

Geentjens: Iedere onderwijsinstelling heeft een Erasmuscoördinator. In de grote instellingen is er zelfs een coördinator per faculteit of per departement. Een lijst met al die coördinatoren vind je op onze website terug, en ook op de websites van de scholen en universiteiten zelf.

Verheyden: Bij die mensen kan je terecht om een beurs aan te vragen.

GUIDO: Geldt dat ook als je stage wil gaan doen in het buitenland?

Verheyden: Inderdaad. Het systeem van toekenning van beurzen voor stages is momenteel hetzelfde als voor studie, dus je kan je voor beide tot de Erasmuscoördinator van je instelling richten.

GUIDO: Jullie hebben zelf als student geen gebruik kunnen maken van Erasmus , omdat het toen nog niet bestond. Waar zouden jullie graag naartoe zijn geweest?

Geentjens: Naar Engeland of naar Scandinavië. Of naar een van de nieuwe lidstaten, zoals de Baltische Staten.

Verheyden: Ik zou het zeker gedaan hebben, maar ik zou in de eerste plaats op zoek zijn gegaan naar een instelling waar ze in mijn vakgebied sterk stonden. Het land is bijzaak.

Dewael: Toen ik student was, had Amerika nog een grote aantrekkingskracht. Maar als ik binnen Europa had moeten kiezen, dan zou ik waarschijnlijk naar een zuiders land geweest zijn.

 

(HDP)

 

www.epos-vlaanderen.be