Bloed geven met Dr. Jos
Een biefstuk gaan eten met Dr. Jos is een bloederige bedoening. "Ik wil mijn steak bleu!" blaft hij tegen de ober. "Niet saignant. Bleu. Heb je dat goed opgeschreven? Als je mij een steak saignant brengt, stuur ik hem terug, begrepen? Bleu. Eén minuut gebakken per kant, maximum. Bloody as hell vanbinnen. Als de chef het vlees langer in de pan laat liggen, kom ik zelf naar de keuken om het hem te leren. Gesnopen? Mooi, breng ons dan nu twee blonde trappisten als aperitief. Hop. Snel een beetje!"
" Ook als je een perfect monogame homoseksuele relatie hebt, word je geweigerd als bloeddonor."
"Leve Mijn Restaurant!" grinnikt de arts nadat hij een slok van zijn trappist heeft genomen. "Sinds dat snertprogramma gedraagt iedereen zich arrogant tegen obers. Ik doe dat al jaren, maar nu valt het tenminste niet meer zo op." Hij schuddebuikt van het lachen en kiepert de rest van het flesje bier in zijn glas. "Goed. Waar gingen we het over hebben? O ja: bloed."
GUIDO: Met gepaste trots meld ik u dat ik vier keer per jaar bloed geef, dokter.
Dr. Jos: Gefeliciteerd. Vijf keer zou niet kunnen hé, want vier keer is het wettelijk maximum. Maar desalniettemin: proficiat. We kunnen niet genoeg bloeddonoren hebben. Het is een gulle daad van naastenliefde. Alleen spijtig dat de mensen die de criteria opstellen over wie wel of niet bloed mag geven, een bende hypocriete tsjeven zijn.
GUIDO: Euh... hebt u het nu over het Rode Kruis?
Dr. Jos: Over wie anders? En voor je zegt: "Typisch, Dr. Jos laat zijn slecht karakter weer bovenkomen", luister naar hoe in die kringen met twee maten en gewichten wordt gemeten. Kijk, donorbloed moet uiteraard gezond bloed zijn. Dat is nogal wiedes. Elke zak bloed wordt getest om het risico op infectie zo miniem mogelijk te houden. En ook aan de bron wordt streng geselecteerd, voornamelijk om de vier grote bloedoverdragende infecties te weren: hiv, hepatitis B, hepatitis C en syfilis. Daarom mag je bijvoorbeeld geen bloed geven als je de afgelopen zes maanden meerdere partners hebt gehad. Dat hoeft niet per se rondpoeperij te zijn hé. Meerdere, dat wil zeggen: meer dan één. Wie ergens in de voorbije zes maanden in een nieuwe monogame relatie is gestapt, mag geen bloed geven. Goed, tot daaraan toe. Alleen: voor homo's geldt dat allemaal niet.
GUIDO: Moeten zij langer wachten?
Dr. Jos: Nee, zij mogen gewoon helemaal nooit bloed geven. Ben je homo? Dan mag je geen bloeddonor worden. Punt. De onderliggende redenering is dat seks onder mannen - voor lesbiennes gelden de beperkingen niet, voor alle duidelijkheid - een te groot risicogedrag is voor de verspreiding van de grote vier infectieziekten. Maar ook als je een perfect monogame homoseksuele relatie hebt, word je geweigerd. Twee mannen die al twintig jaar gezond en trouw samenleven? Nee dank u, het Rode Kruis is vies van hun bloed. (drinkt van zijn glas en zet het met een klap op tafel) Ik constateer dus dat het Rode Kruis van mening is dat homo's niet in staat zijn tot een monogame relatie.
GUIDO: (aarzelt) Dat lijkt op het eerste gezicht discriminatie, maar u kunt toch begrijpen dat de volksgezondheid primeert? Dat het Rode Kruis liever geen enkel risico neemt? Als ze daar dan wat morele tegenwind door krijgen, so be it.
Dr. Jos: Je hebt een punt, maar jammer genoeg kan ik het meteen ontkrachten. Akkoord, de gevolgen van besmette bloedzakjes kunnen catastrofaal zijn, dus voorzichtigheid is geboden. Maar waarom worden andere risicogroepen dan wel toegelaten? (neemt een papier uit zijn binnenzak) Kijk, uit deze studie blijkt zwart op wit dat zwarte vrouwen zeventien keer vaker dan blanke vrouwen drager zijn van één van de vier infecties waarover ik het had. Zeventien keer! Een medisch feit. Welnu, bijgevolg zou het Rode Kruis eigenlijk moeten zeggen: wij willen geen bloed van negerinnen. (lacht) Dat klinkt zwaar racistisch, is het niet? Het Rode Kruis doet dit dan ook niet, er wordt niet gescreend op ras. Maar wel op geaardheid. Tegen homo's kan je blijkbaar wel ongestraft zeggen: wij willen geen bloed van flikkers. Welnu, dat noem ik hypocrisie en tsjevenstreken.
GUIDO: Dit is eerder een moraalfilosofisch dan een medisch debat.
Dr. Jos: My point exactly! Laten we verder redeneren. Welke bevolkingsgroep is bekend voor ongebreidelde rondpoeperij? Welke bevolkingsgroep experimenteert volop met drugs? Eet ongezond? Leeft in smerige, beschimmelde koten? Gaat met de rugzak op reis naar allerhande vuile landen? Laat zich langs alle kanten piercen en tatoeëren? Kruipt vrolijk in bed met beide geslachten, desnoods tegelijk? Drinkt veel te veel alcohol? Rolt als een beest in de modder op festivals? Zit hele nachten in rokerige cafés en danstenten? Over welke promiscue, vervuilde en losbandige groep mensen heb ik het? Wel?
GUIDO: Euh... ik vrees dat u zult antwoorden: studenten.
Dr. Jos: (buldert van het lachen) Inderdaad! Studenten! Maar die worden juist áángespoord om bloed te geven! Kan jij nog volgen? Ik zou geen donorbloed van een student willen hoor. Liever bloed van homo's en negerinnen. Alhoewel, een bloedzak vol promille is ook niet mis natuurlijk! (lacht smakelijk en drinkt van zijn trappist)
GUIDO: (schudt zijn hoofd)
Dr. Jos: Ik weet het, ik laat me een beetje gaan. Ik wil jonge mensen niet ontmoedigen om bloed te komen geven. Integendeel, want bloed geven is belangrijk én gezond. Zeker voor mannen. Weet je waarom vrouwen minder snel last krijgen van hart- en vaatziekten dan mannen? Omdat ze menstrueren. Door dat bloedverlies wordt elke maand wat ijzer 'geloosd'. IJzer is namelijk iets wat het lichaam een leven lang opneemt, maar op geen enkele manier kwijtgeraakt, behalve bij bloedverlies. En ijzer is zeer oxidatief, zodat je op den duur letterlijk 'verroest', wat zich kan uiten in cardiovasculaire aandoeningen. Wie regelmatig bloed geeft, verlaagt dat risico. Dat is nergens duidelijker dan bij hemochromatosepatiënten. Hemochromatose is in België de meest voorkomende genetische afwijking, misschien ken je ze als 'bronsdiabetes'. Patiënten nemen te veel ijzer op uit de voeding, en die gaat zich opstapelen in de huid, in de pancreas, uiteindelijk ook in de lever, enzovoort. Bij die mensen móet bloed afgetapt worden, tot zelfs wekelijks. En hier komt de hypocrisie van het Rode Kruis andermaal naar boven: hoewel het bloed van hemochromatosepatiënten perfect bruikbaar donorbloed is, mag het niet gebruikt worden. De reden is je reinste tsjevenpraat: bij hemochromatose gaat het om een therapeutische handeling, en dat is in strijd met het vrijwillig karakter van bloeddonatie. (grijnst) Alsof elke bloeddonor een held of een heilige is. Waarom denk je dat het op donderdag zo druk is bij het Rode Kruis? Dan komen de ambtenaren bloed geven, omdat ze dan op vrijdag 'herstelverlof' krijgen, zodat ze hun tuin kunnen omspitten of op lang weekend kunnen vertrekken.
GUIDO: Hola dokter, onze biefstuk is daar!
Dr. Jos: (wrijft in zijn handen) Aha, eens kijken of ze er wat van gebakken hebben. (snijdt de biefstuk aan, waaruit een dun straaltje scharlakenrood bloed sijpelt) Excellent! Ober, gelieve mijn felicitaties over te brengen aan de chef. En breng ons nog een trappist! Allez, ju! (wacht tot de kelner weg is) Weet je dat je vroeger een trappist kreeg vlak nadat je bloed had gegeven? Om te bekomen. Maar dat mag tegenwoordig ook al niet meer. Behalve bij de studenten: voor hen wordt meteen een fuif georganiseerd, zodat ze onmiddellijk weer kunnen hervallen in hun promiscue gedrag! (lacht) Bon, mijn biefstuk wordt koud. Smakelijk!
GUIDO: Insgelijks.
(RVC)
www.guido.be/dr_jos
Dr. Jos beveelt geïnteresseerden volgende verhelderende lectuur aan:
Roehr e.a., Should men who have ever had sex with men be allowed to give blood?, BMJ., mrt. 2009
Germain e.a., Blood donor selection and screening: strategies to reduce recipient risk, Am-J-Ther., sep-okt. 2002
Sullivan, Blood donation may be good for the donor. Iron, heart disease, and donor recruitment, Vox-Sang., 1991
Germain e.a., The risks and benefits of accepting men who have had sex with men as blood donors, Transfusion., 2003
Leiss e.a., Men having sex with men donor deferral risk assessment: an analysis using risk management principles, Transfus-Med-Rev., jan. 2008
Pennings, Demanding pure motives for donation: the moral acceptability of blood donations
by haemochromatosis patients, J-Med-Ethics., feb. 2005
Meyers e.a., A historical cohort study of the effect of lowering body iron through blood donation on incident cardiac events, Transfusion., sep. 2002
Sempos e.a., Iron status and the risk of coronary heart disease, Nutr-Metab-Cardiovasc-Dis., dec. 1999
Sullivan, Are menstruating women protected from heart disease because of, or in spite of, estrogen? Relevance to the iron hypothesis, Am-Heart-J., feb. 2003
Nonis e.a., College student’s blood donation behavior: relationships to demographics, perceived risk, and incentives, Health-Mark-Q., 1996