Gilles De Coster: "Rechters wereldvreemd noemen? Ik word daar ambetant van"
INTERVIEW
Als hij geen voetbalmatchen fileert, doet hij het wel met spilfiguren bij justitie. Als hij in het land is tenminste, want Gilles De Coster is bovendien hoofddirigent van De Mol. Straks begint daarvan het nieuwe seizoen - in Duitsland! - maar eerst willen we weten wat een gebuisde rechtenstudent is gaan zoeken bij Strafrechters.
GUIDO: Strafrechters is al je vierde justitiereeks voor Canvas.
Gilles: Het is een logisch vervolg op wat vooraf kwam. Na de strafpleiters, de misdaaddokters en de procureurs zijn we terechtgekomen bij de eindbeslissers: de strafrechters. Je kan misschien vermoeden dat je weet wat een rechter doet, maar ik garandeer je dat er nog heel veel is wat je niet weet.
Scheiding der machten
GUIDO: Rechters worden vaak wereldvreemd genoemd. Is dat een verwijt dat van hen afglijdt?
Gilles: Dat hangt af van de ene tot de andere persoon. Zeker is dat
ik er hard mee bezig ben. Het valt me telkens weer op dat vanuit één welbepaalde hoek politiek gekwaak weerklinkt over wereldvreemde rechters, gewoon omdat dat een communicatiedoel heeft. Er zit een denkfout in die redenering. De taak van een rechter is de wet doen naleven. Als een rechter dat doet op een manier die een politicus niet zint, dan heeft die politicus de scheiding der machten niet goed begrepen. Als je een wet wil veranderen, moet je niet bij een rechter zijn. Ik word daar ambetant van, want ik vind het een goedkoop politiek argument. Rechters zelf zijn daar filosofischer in dan ik. De kritiek dat ze wereldvreemd zouden zijn, raakt hen wel, maar ze reageren er genuanceerd op. Zij zijn de rechterlijke macht, niet de wetgevende. Dus als je me vraagt of rechters wereldvreemd zijn, dan antwoord ik: niet meer dan jij en ik.
GUIDO: "Wij leven op een maaiveld," zei politierechter Geert Vandaele in de uitzending.
Gilles: Maf hé? Rechters hebben misschien wel de meest impactvolle plaats binnen justitie, en tegelijk wordt er langs alle kanten op hen geschoten. Ofwel zijn ze te streng, ofwel te mild, of te wereldvreemd, of te traag...
GUIDO: Traag... daar zeg je zoiets!
Gilles: Dat het gerecht traag werkt, is absoluut waar, en dat frustreert ook de rechters. Ze worden zot van het feit dat de achterstand gigantisch is en dat het niet georganiseerd geraakt, maar het probleem is voor 90% te wijten aan de financiering van justitie. Als maatschappij krijg je de justitie waarvoor je betaalt. Je mag wel niet vergeten dat justitie moet vermijden zichzelf voorbij te hollen. Over elk vonnis moet heel grondig worden nagedacht.
Rationeel omgaan met je vak
GUIDO: Een rechter velt een oordeel dat een grote impact heeft op de toekomst van zowel beschuldigden als slachtoffers. Hoe zwaar weegt die verantwoordelijkheid op hun schouders?
Gilles: Ik heb me dat zelf ook afgevraagd voor ik aan de gesprekken begon. Hoe begin je aan het nemen van zo'n ingrijpende beslissing over schuld en onschuld? En aan het bepalen van de strafmaat? Welnu, ze blijven daar redelijk nuchter bij. Ze nemen hun beslissing binnen de wet, en dat is een ongelooflijk kader. Het grootste deel van de verantwoording voor hun oordeel zit gebeiteld in die wetteksten. Er blijft wel een deel persoonlijke invulling over, maar ze doen hun uiterste best om die factor zo weinig mogelijk te laten meespelen. Rechters gaan bijzonder rationeel om met hun vak, maar af en toe liggen ze toch wakker. Je stuurt niet zomaar iemand levenslang naar de gevangenis. Soms knaagt het of ze wel de juiste beslissing hebben genomen. Als ik thuiskom en me afvraag of ik een goede keuze heb gemaakt op het werk, dan gaat het over dingen als: heb ik de juiste vraag gesteld aan een voetbalanalist? Heb ik de juiste muziek gemonteerd onder een fragment van
De Mol? Heb ik de correcte vraag gesteld aan een rechter? Verder reikt mijn verantwoordelijkheid niet. Bij strafrechters gaat de morele impact van hun beslissingen oneindig veel verder. Daar moet je een uniek talent voor hebben.
| Gilles over de zaak Sanda Dia
Toen we Gilles De Coster twee jaar geleden ontmoetten voor zijn reeks Misdaaddokters, was de uit de hand gelopen studentendoop van Reuzegom, waarbij Sanda Dia om het leven kwam, juist gebeurd. Gilles zei toen dat we niet uit het oog mochten verliezen dat ook de daders de gevolgen van dit drama de rest van hun leven met zich zullen meedragen. Ondertussen kennen we de gruwelijke details van de feiten. Denkt Gilles er nog steeds zo over?
"Ja. Dat blijft overeind. Die Reuzegom-types hebben zich walgelijk gedragen tijdens de doop, en in de nasleep ervan zo mogelijk nog walgelijker, door de sporen te proberen uitwissen. Dat valt uiteraard op geen enkele manier goed te praten. Maar ook zij dragen dit mee, al is hun leed natuurlijk niet te vergelijken met wat Sanda Dia heeft doorstaan, en wat zijn familie nu al twee jaar meemaakt. Ik weet dat het geen populaire uitspraak is dat ook daders de gevolgen van een misdrijf hun hele leven meedragen, maar het is wel zo. De publieke opinie is daar nogal eendimensionaal over, maar daar help je niemand mee vooruit."
|
Tekst: Herbert De Paepe
Copyright foto's: SBS Belgium, VRT