Tijmen Govaerts: "Tijdens mijn studie heb ik leren kijken, voelen en ruiken."
Tijmen Govaerts is pas 28 en als filmliefhebber kan je nu al niet meer om hem heen. De jonge acteur uit Mechelen heeft een vlijmscherp gevoel voor indringende rollen, waarmee hij dankzij zijn intrigerende karakterkop en ingehouden acteerstijl telkens weer genadeloos onder je huid kruipt. In Tori et Lokita, de nieuwe uppercut van de broers Dardenne over de hechte vriendschap tussen twee jonge Afrikaanse vluchtelingen in België, speelt hij de gewetenloze uitbater van een illegale cannabisplantage.
GUIDO: Sommige acteurs noemen de Dardennes zeer veeleisend. Anderen vinden hen juist heel warm en betrokken. Wie heeft er gelijk?
Tijmen: Allebei. Ze zijn tegelijk warm en veeleisend. Het was een waanzinnige ervaring om met hen te mogen werken. De Dardennes zijn de beste regisseurs met wie ik ooit heb samengewerkt. Ze vragen veel van hun acteurs, maar ze vragen evenveel van zichzelf en van de rest van het team. Tja, wat betekent veeleisend? Dat ze scènes telkens opnieuw filmen, tot het helemaal juist zit? Als je de tijd en de luxe hebt om dat te kunnen doen, dan snap ik dat ook. Kijk maar naar hun palmares, dat is er niet vanzelf gekomen.
Spelen in het Frans
GUIDO: Vond je het intimiderend om een Franstalige rol te spelen, ook al zegt je personage niet veel?
Tijmen: Ja, zeker omdat het voor de Dardennes was, volgens mij de grootste regisseurs van het land. Tegelijk vond ik het een uitdaging, want ik zou in de toekomst vaker in het Frans willen spelen. Ik vond het zalig dat ik nu de kans kreeg om dat te doen. Een voordeel was dat de dialogen al perfect waren op papier. Daar moest geen woord meer aan worden gewijzigd tijdens de opnames. Gelukkig maar, want mijn Frans is nog niet sterk genoeg om te kunnen improviseren.
GUIDO: Vrijwel al jouw scènes spelen zich af in een claustrofobische cannabisplantage. Waren dat plastic plantjes?
Tijmen: Nee, echte, dus het rook daar vrij lekker. (lacht) Maar het waren cannabisplanten zonder het actieve bestanddeel THC. Je moet dat maar eens opzoeken, iets met het verschil tussen mannelijke en vrouwelijke planten. Het was wel bijzonder om daartussen te wandelen.
GUIDO: Hoe voelt het om een personage te spelen dat moreel verwerpelijke dingen doet?
Tijmen: Ik heb al eerder personages gespeeld die slechte dingen doen, maar op een of ander manier kon ik die handelingen moreel nog enigszins verdedigen. Door wat er in hun binnenste woekerde, kon ik hun daden kaderen. Bij dit personage kon ik dat niet, en dat was voor mij de eerste keer. Er valt niets goed te praten aan mijn personage in Tori et Lokita. Hij was nodig om het verhaal te vertellen en komt dicht in de buurt van een symbool van wat er is scheefgegroeid in de maatschappij, namelijk dat vluchtelingen niet worden beschouwd als mensen. Ik vond het heel moeilijk om iemand te spelen die zo denkt, maar ik begrijp wel waarom het moest.
Moeilijk en gevoelig
GUIDO: Nog geen vijf jaar geleden speelde je in Girl van Lukas Dhont het vriendje van Lara, een glansrol van Victor Polster. Tot mijn verbazing kreeg Victor niet alleen lof, maar ook kritiek omdat hij in het echte leven geen trans persoon is. Om eens een boude vergelijking te maken: in Muidhond van Patrice Toye speelde jij een pedofiel. Het zou toch geschift zijn om te eisen dat die rol eigenlijk had moeten worden vertolkt door een echte pedofiel? Acteren is toch per definitie doen alsof?
Tijmen: Je moet je in de eerste plaats afvragen: waarom weerklinkt dit soort kritiek? Wat precies ligt er zo moeilijk en gevoelig? Het is een feit dat er zeer weinig filmrollen worden geschreven voor trans personen. Als er dan toch eens zo'n rol is, en dan nog in een sterke film als Girl, dan begrijp ik dat het bij trans acteurs wringt dat die werd vertolkt door een cisman. Enfin, dat is mijn hypothese over deze evolutie, ik weet niet of het klopt. Wat ik wel weet, is dat de regisseur het laatste woord moet krijgen. Als de regisseur het belangrijk vindt voor de geloofwaardigheid van een film om bijvoorbeeld homoseksuele rollen uitsluitend door homoseksuele acteurs te laten spelen, dan is dat prima. Maar wij zijn wel acteurs. Wij kúnnen wel iets. Wij hebben een vak geleerd. Het is jammer dat wij bij sommige rollen al op voorhand moeten bezig zijn met de vraag: hoe zal ik dit achteraf kunnen uitleggen? Klopt dit wel, in de maatschappij waarin we vandaag leven? Zal ik geen commotie veroorzaken? Terwijl de hamvraag zou moeten zijn: hebben we een goede film gemaakt? Hebben we het best mogelijke verhaal verteld, op de juiste manier?
GUIDO: Als je zelf zou mogen kiezen, met welke regisseurs zou je dan graag nog willen samenwerken?
Tijmen: Een hoofdrol in een film van Thomas Vinterberg, dat zou ik wel zien zitten. Ik heb al eens met hem op de set gestaan, een klein rolletje in Kursk, en dat smaakte naar meer. Met Fien Troch zou ik ook graag willen werken. En Chloé Zhao, van Nomadland, daar zou ik ook onmiddellijk ja tegen zeggen. Of Xavier Dolan... Je merkt wel dat ik totaal niet ben geïnteresseerd in Marvel-toestanden. Ik ken die superheldenwereld niet genoeg, en het zegt me ook niet veel. Ik voel daar zo weinig bij.
Hoe Tijmen Govaerts via een studie Woordkunst terechtkwam op het witte doek
"Eigenlijk wou ik radiomaker worden. Met dat doel voor ogen ben ik naar het Conservatorium in Antwerpen getrokken, om Woordkunst te volgen. Acteren heeft me altijd wel geïntrigeerd, maar een toneelklas was veel te heftig voor mij. Ik heb die opleiding Woordkunst afgemaakt en ben dan via audities min of meer per ongeluk alsnog beginnen te acteren. Binnen de Woordkunst moesten we voordrachten geven en zo, maar ik heb daar nooit ook maar één dialoog moeten spelen. Toch heeft die opleiding me geholpen om mijn weg te vinden in de cinema. Ik heb geleerd om dicht bij mezelf te blijven, en dat gebruik ik vandaag nog altijd in mijn vak. Ik heb tijdens mijn studie leren kijken, voelen en ruiken. En leren verhalen vertellen. Dat heeft me het nodige zelfvertrouwen gegeven om mijn weg te zoeken."
"Ik heb in mijn studententijd met verschillende mensen samengewoond. De keuze om in Antwerpen te gaan studeren was niet voor de stad, maar voor de studierichting. De stad kreeg ik erbij cadeau. Ik vond Antwerpen een zalige plek om te wonen. Het is een grootstad, maar tegelijk toch heel behapbaar. Antwerpen voelde knus en veilig aan. Ik werd snel opgenomen in de community van cultuurmensen rond het Mechelseplein. Dat vond ik heel tof."
"Mijn studententijd was niet de mooiste tijd van mijn leven. Wat ik nu allemaal beleef, is veel leuker. Weet je wat het probleem is met die uitspraak? Als student ben je daar dan ook mee bezig. "Hola, dit is naar het schijnt de beste tijd van mijn leven. Ik mag die niet verkwisten!" Daarmee leg je druk op jezelf, en dat kan de bedoeling niet zijn. Wat de studententijd wel is, is een speeltuin die je daarna nooit meer terugkrijgt. Dat heb ik toen misschien niet voldoende beseft."
Tekst: Herbert De Paepe