PAUL DE KNOP: Rector van de VUB
Studenten van de Vrije Universiteit Brussel kijken er niet van op als ze hun rector in joggingpak een paar rondjes zien lopen op de campus. Professor Paul De Knop komt uit de faculteit lichamelijke opvoeding en was toen hij in 2008 tot rector werd verkozen adjunct-kabinetschef van de minister van sport.
Het bureau van rector De Knop ligt op de vijfde verdieping. Zo sportief zijn wij nu ook weer niet, dus we nemen met plezier de lift.
"Brussel is minder studentikoos dan de andere studentensteden, maar is meer gericht op de wereld."
GUIDO: Eind jaren tachtig was jij pionier in de ontwikkeling van het topsportstatuut voor studenten. Wordt een topsportstudent aan de VUB meer in de watten gelegd dan aan een andere universiteit?
De Knop: Ik heb het altijd onjuist gevonden dat studenten die twee talenten hebben, worden gepenaliseerd. Daarom heb ik er indertijd voor geijverd dat topsportstudenten een speciaal statuut zouden krijgen, wat ondertussen is overgenomen door alle universiteiten en hogescholen. Elke instelling die een topsporter in haar rangen heeft, wordt betaald en gefaciliteerd door BLOSO om die student te begeleiden. Ik vind het terecht dat dit statuut wordt ondersteund vanuit het ministerie, maar dat betekent niet dat ik de VUB-studenten op dit vlak extra in de watten leg. Het is niet omdat je in de zetel van rector zit dat je je eigen faculteit speciale diensten kan of mag bewijzen. Ik vertegenwoordig acht faculteiten, maar uiteraard zal ik de sport altijd blijven verdedigen. Toen ik nog adjunct-kabinetschef was, heb ik een decreet geschreven waarin staat dat het hoger onderwijs subsidies krijgt om sport aan te bieden aan al hun studenten en personeel.
GUIDO: Ik vraag me daarbij altijd af: wat is er zo speciaal aan sport?
De Knop: Je denkt aan cultuur?
GUIDO: Onder andere. Krijgt een student die in volle examenperiode op tournee moet met zijn rockgroep ook een speciaal statuut?
De Knop: Daar heb ik in principe geen enkele moeite mee, maar toen ik 22 jaar geleden ijverde voor het topsportstatuut, was ik een sportprofessor. Was het toen mijn taak om me bezig te houden met cultuur? Dat was de job van andere collega's, die daar effectief ook mee begonnen zijn, maar ondertussen is er wel een en ander veranderd. Het onderwijsdecreet biedt op zich mogelijkheden voor bijzondere doelgroepen. Elke student heeft nu de mogelijkheid om indien nodig een jaar te spreiden over twee academiejaren. Je kan je traject zelf bepalen.
Vrij vrijzinnig
GUIDO: Percentueel gezien is de VUB dit academiejaar de sterkst groeiende unief. Hoe komt dat?
De Knop: Je ziet zo goed als overal een toename van het aantal studenten. Dat heeft te maken met de babyboom van 1991, maar daarnaast mag je ook niet vergeten dat er een economische crisis is. Wie nu op de arbeidsmarkt terechtkomt, vindt moeilijker een job. Velen studeren dan liever nog een jaartje langer. Verder hoop ik dat onze groei aangeeft dat ons strategisch plan aanslaat bij de jongeren. We hebben een heel duidelijke analyse gemaakt van onze situatie, met een concrete visie. Onze missie bestaat erin een volwaardige, kwaliteitsvolle, geëngageerde en internationaal georiënteerde universiteit in Brussel te zijn. Om dat te bereiken, hebben we een aantal waarden naar voor geschoven.
GUIDO: Laat me raden: vrijzinnigheid en vrij onderzoek?
De Knop: Wij willen niet enkel de vrijzinnige universiteit zijn. Wij staan open voor alle filosofische strekkingen, maar we doen dat vanuit een niet-dogmatisch humanistisch perspectief. Het vrij onderzoek primeert bij ons, en we willen onze jongeren opleiden tot wat wij 'redelijk eigenzinnige figuren' noemen, die zelf hun identiteit bepalen. Vroeger was dat anders. Toen was de VUB heel duidelijk de vrijzinnige universiteit. Ons personeel moest toen een bewijs van vrij onderzoek ondertekenen, waarmee ze aangaven dat ze vrijzinnig waren. Dit hoeft vandaag niet meer. Vandaag kan het perfect dat iemand die is afgestudeerd aan de KU Leuven personeelslid wordt bij ons.
GUIDO: De VUB is dus pluralistisch geworden. Zijn alle universiteiten dat eigenlijk niet?
De Knop: De ene wat meer dan de andere, denk ik. In Gent en Antwerpen is dat zeker het geval, maar in Leuven...
GUIDO: Ach, daar hoef je toch ook geen document te ondertekenen waarin je je katholiek geloof belijdt?
De Knop: Dat is juist, maar alle studenten moeten daar wel verplicht een vak katholieke godsdienst volgen. Het vrij onderwijs beweert pluralistisch te zijn, maar islamjongeren moeten daar wel de katholieke leer volgen. Kijk, je hebt gelijk dat door de secularisering de scherpe kantjes van het levensbeschouwelijke er wat af zijn, maar je kan anderzijds toch ook niet ontkennen dat de KU Leuven nog altijd een verbondenheid heeft met de katholieke kerk, terwijl zo'n link bij ons zeer duidelijk afwezig is.
Metropool Brussel
GUIDO: Jullie pakken terecht uit met het feit dat de VUB in Brussel ligt. Toch worden sommige studenten juist daardoor afgeschrikt.
De Knop: Om te beginnen mag je niet vergeten dat Brussel een dure stad is. Het is goedkoper om in Leuven op kot te zitten. Ten tweede is Leuven een echte studentenstad, terwijl Brussel veel minder studentikoos aanvoelt, hoewel wij in absolute cijfers wel de grootste studentenstad van het land zijn. Ik zeg soms: haal de studenten weg uit Leuven en je houdt een brouwerij over. Dat is misschien niet mooi van mij, maar het is wel de realiteit: Leuven is een stad waar weinig van zou overblijven als je de universiteit zou weghalen. In Brussel is dat niet het geval, want het is een kosmopolitische stad die zoveel meer is dan een studentenstad. Daarom pleiten wij voor een grotere vervlochtenheid met de gemeenten rond de campus, en we denken eraan om in de toekomst opleidingen aan te bieden in het centrum van de stad, eventueel samen met de Erasmushogeschool.
GUIDO: Het is een feit dat jullie hier nogal geïsoleerd zitten, een heel eind buiten het centrum.
De Knop: Vind je dat? Vijf minuten met de fiets en je bent er. Maar het blijft inderdaad een psychologische barrière. Waarom heeft de Universiteit Antwerpen ervoor gekozen haar campus humane wetenschappen in het centrum van de stad te plaatsen? Om een verwevenheid te hebben tussen het stadsleven en de studenten. Maar zoals Cruijff altijd zei: "Elk voordeel hep een nadeel." In Gent en Leuven zijn er zoveel studenten in het centrum dat de bewoners beginnen te morren. Wat bij ons ook meespeelt, is de taalbarrière. In Brussel is het Nederlands in de praktijk maar de derde of vierde voertaal, afhankelijk van de bron.
GUIDO: Eigenlijk is dat toch alleen maar een voordeel? Een student in Brussel kan elke dag z'n Frans oefenen.
De Knop: Daar ben ik het volmondig mee eens, en wij zeggen dat ook. Waar studeer je het best je talen? In Brussel, waar je op straat ik-weet-niet-hoeveel talen te horen krijgt. Brussel is misschien minder studentikoos dan de andere studentensteden, maar is wel meer gericht op de wereld.
Studenten als medebestuurder
GUIDO: De VUB wil een 'actief studentenbeleid' voeren. Wat moet ik me daarbij voorstellen?
De Knop: De VUB is altijd voorloper geweest wat de participatie van studenten betreft. In mei '68 hebben studenten inspraak geëist. Terecht, want toen hadden de studenten niets te zeggen en de professoren alles. Die inspraak is er gekomen, en ik wil die traditie voortzetten. We hebben een Studentenraad, die wordt bijgestaan door een vicerector studentenbeleid. Wij betrekken de studenten in het beleid, zelfs tot in de Raad van Bestuur. Op die manier zijn ze niet alleen betrokken bij het beleid dat hun zelf aanbelangt, maar ook bij het algemeen beleid van de universiteit. Ze zijn volwaardig medebestuurder. In de praktijk betekent dat bijvoorbeeld dat ze mee beslissen of een prof wordt gepromoveerd of niet. Dat vind ik niet meer dan normaal, want de student is de eerste gebruiker van het product dat wij aanbieden.
GUIDO: Hoe zwaar weegt de stem van de studenten?
De Knop: Wij hebben vier student-afgevaardigden, wat afgerond neerkomt op een tien percent van de stemmen. Ik zie daar trouwens schitterende toekomstige leiders van de samenleving uit groeien. Wie op zulke jonge leeftijd in staat is de Studentenraad te leiden en een zinvolle speech te geven op de academische opening, is volgens mij helemaal klaar voor de toekomst.
(HDP)