100 jaar worden met Dr. Jos
"Als je mijn leeftijd afdrukt in je studentenblaadje, zal ik je weten te vinden! Al vlucht je naar Brazilië, mijn wraak zal verschrikkelijk zijn!" Dr. Jos heeft zopas een belangrijke leeftijdskaap genomen, en is daar een beetje prikkelbaar door. Tja, niemand heeft de eeuwige jeugd, of toch? Dr. Jos, hoe moeten we het aanpakken om 100 jaar worden?
Dr. Jos: De vraag is niet: hoe kunnen we 100 jaar worden? Dat is zever en prietpraat voor vrouwenboekjes. De vraag is: hoe kunnen we 80 jaar worden?
GUIDO: Ook niet slecht, maar 100 lijkt me nog beter.
Dr. Jos: (zucht) Je snapt de clou weer niet hé, meneer de jeugdige journalist? Een ouwe knakker als Dr. Jos zal het je weer moeten uitleggen zeker? Broekventje. Pampervuller. Kleuter.
GUIDO: Dokter, u hebt het duidelijk moeilijk met uw recente verjaardag, waarop u een niet te verwaarlozen aantal kaarsjes hebt mogen uitblazen…
Dr. Jos: (heft zijn vinger) Waag het niet hé!
GUIDO: We zouden niet durven. Maar 80 jaar worden, daar moeten we dus naar streven?
Dr. Jos: (bromt) Juist. En waarom? Omdat dat een soort limiet is, en eens je daar voorbij bent geraakt, is de 100 in zicht. Wist je bijvoorbeeld dat bij 80-plussers weinig of geen diagnosen van kanker of hart- en vaatziekten meer worden gesteld? Kanker, Parkinson, hartziekten, diabetes en al die andere ouderdomsziekten, daar kunnen 80-plussers wel nog aan lijden, maar de diagnose wordt meestal vroeger gesteld. Met als gevolg dat ook de medische kosten van hoogbejaarden achteruit gaan. Mensen tussen 60 en 80 wegen zwaar op de ziekteverzekering, maar de 80-plussers zijn globaal gezien dan weer gezonder. Je moet er eens op letten: iemand van 95 of 100 jaar, die sterft niet van een slepende kanker. Da's meestal iets acuuts, zoals een longontsteking. "Hoe ouder, hoe zieker" is een leuze die geenszins met de realiteit overeenstemt.
GUIDO: Gezond stokoud worden. Ja, dat lijkt me wel wat. Wat moet je daarvoor doen?
Dr. Jos: (lacht hard) Hahaha, ons broekje stelt alweer de verkeerde vraag. Wat telt is niet wat je moet doen, snotaap, maar wat je nietmoet doen. Wat is het profiel van de gemiddelde eeuweling? Dat zijn doorgaans mensen die een heel leven lang met hun beide voeten op de grond hebben gestaan, die veel gezond verstand hebben en nooit erg bewust met hun gezondheid zijn bezig geweest. Mensen die 100 jaar worden, dat zijn geen health freaks hé. Nee, juist door daar allemaal niet wakker van te liggen, zijn ze zo oud geworden. Je zou zelfs kunnen zeggen: op een dag worden ze wakker, en merken tot hun eigen verbazing dat ze 100 jaar zijn geworden.
GUIDO: Dus eigenlijk kun je niets speciaals ondernemen om ook zo oud te worden?
Dr. Jos: Het levenselixir bestaat niet hoor vriend, anders was ik het allang aan het verkopen tegen 5000 euro per flesje van 10 cl. Nogmaals: onthoud wat je níet moet doen. Geen sport, bijvoorbeeld. Toen Winston Churchill een krasse tachtiger was, vroeg men hem eens hoe hij erin was geslaagd zo oud te worden. "Absolutely no sports" was het gevatte antwoord. (lacht bulderend) Klinkt prima, als levensleuze. En ik zou daar meteen aan willen toevoegen: absolutely no diets! Ik ken geen enkele eeuweling die een speciaal dieet heeft gehad. Dat zijn gewone mensen, niet te mager, niet te dik, die hun hele leven ongeveer hetzelfde gewicht hebben behouden, zonder daarbij speciaal op hun voeding te letten. Gewone dagelijkse kost is goed genoeg.
GUIDO: Wat is de huidige levensverwachting? (grijnst) Komt u inmiddels niet zowat in de buurt?
Dr. Jos: (kijkt me giftig aan) Nog één opmerking over mijn leeftijd, en ik gooi je vierkant buiten hé ventje. Voor een man is de levensverwachting een jaar of 78. Maar, een man die vandaag 78 jaar is, heeft een goeie kans om daar nog eens een respectabel aantal jaren aan toe te voegen. Begrijp je?
GUIDO: (aarzelt) Niet echt…
Dr. Jos: (zelfvoldaan lachje) Da's stuff voor gevorderden, vriend. Daarvoor moet je bij mij zijn hé. Het klinkt paradoxaal, maar hoe langer je leeft, hoe meer kans je hebt om nóg ouder te worden. Juist door die afname van levensbedreigende ziekten bij 80-plussers. (raakt op dreef) In de vakliteratuur deelt men hoogbejaarden op in drie categorieën: survivors, delayers en escapers. Een escaper, die krijgt nooit kanker of een hartaanval of een beroerte. Die wordt stokoud. Naast een evenwichtig leven, stamt die genetisch ook meestal af van een sterk geslacht. Dat wil iedereen wel, natuurlijk. Het type oudje dat op zijn 99ste nog elke dag een jenever gaat drinken in zijn stamcafé. De delayers, dat zijn er die hun ziekten zodanig lang 'uitstellen' dat ze in de praktijk ook heel oud worden. En de survivors? Die hebben kanker overleefd, een hartoperatie ondergaan, kortom, die zijn opgelapt en hebben hun hoge leeftijd te danken aan de moderne medische wetenschap.
GUIDO: Nog tips voor een gezonde oude dag?
Dr. Jos: Ja: geef geen interviews aan broekventjes die je een beetje komen uitlachen met je leeftijd. Da's nodeloos stresserend. (kruist zijn armen)
GUIDO: Komaan, dokter!
Dr. Jos: Allez, ik ben weer veel te goed. De tips van Dr. Jos. Welnu, zorg dat je bezig blijft. Zorg dat je een familie om je heen hebt. Bij verstokte vrijgezellen zijn er niet veel die 100 jaar worden. Een man heeft een wijf nodig om hem een beetje in toom te houden! (lacht bulderend) Tiens ja, wat ook uit de statistieken blijkt: veel honderdjarige vrouwen hebben nog een kind gekregen na hun veertigste. Dat wordt meestal als ongezond beschouwd, maar blijkbaar dwingt je dat wel om actief te blijven op een leeftijd dat anderen al aan het uitbollen zijn. En voor de rest? Alle dagen minstens één keer goed gaat kakken en acht uur per nacht slapen.
GUIDO: Bon, we weten nu hoe we 100 moeten worden. Maar het eeuwige leven, is dat iets wat we nog zullen meemaken?
Dr. Jos: Gelukkig niet, zou ik zeggen. Ach nee, een mens is opgebouwd uit cellen, en die gaan niet eeuwig mee. Hersencellen zijn bijvoorbeeld voor eenmalig gebruik, die worden nooit vervangen. Maar ook andere cellen kunnen maar een bepaald aantal keer delen. Dat is de telomeren-theorie: bij elke celdeling wordt een stukje DNA afgeknipt, tot de cel niet meer kán delen. Onze dagen zijn dus letterlijk geteld. Anti-ouderdomsmiddeltjes zijn nutteloos, want vroeg of laat is het voor iedereen afgelopen, zelfs voor de allersterksten.
GUIDO: Amen!
(RVC)
Dr. Jos beveelt geïnteresseerden volgende verhelderende lectuur aan:
Larkin, Centenarians point the way to healthy ageing, Lancet., mrt. 1999
Olshansky e.a., Anti-Aging medicine: the hype and the reality, J-Gerontol-Biol-Sci., 2004
Perls, Centenarians who avoid dementia, Trends-Neurosci., okt. 2004
Shimizu e.a., Dietary patterns and further survival in Japanese centenarians, J-Nutr-Sci-Vitaminol., apr. 2003
Terry e.a., Cardiovascular advantages among the offspring of centenarians, J-Gerontol-A-Biol-Sci-Med-Sci., mei 2003
Franceschi e.a., Centenarians as a model for healthy aging, Biochem-Soc-Trans., apr. 2003
Evert e.a., Morbidity profiles of centenarians: survivors, delayers and escapers, J-Gerontol-A-Biol-Sci-Med-Sci., mrt. 2003
Bonafe e.a., What studies on human longevity tell us about the risk for cancer in the oldest old: data and hypotheses on the genetics and immunology of centenarians, Exp-gerontol., okt-nov. 2002
Gessert e.a., Dying of old age: an examination of death certificates of Minnesota centenarians, J-Am-Geriatr-Soc., sep. 2002
Yashin e.a., Genes and longevity: lessons from studies of centenarians, J-Gerontol-A-Biol-Sci-Med-Sci., jul. 2000
Johnson e.a., Nutritional patterns of centenarians, Int-J-Aging-Hum-Dev., 1992
Perls, The oldest old, Sci-Am., jun. 2004