21/03/2005

Wellness en wee

Geen getrippel van kindervoetjes of luid schallende dvd's van Samson en Gert wanneer we die zaterdagmorgen de woning van Dr. Jos betreden. De arts zit er bepaald ongeschoren en verwilderd bij, en heeft op dit ochtendlijke uur al een flesje pils in de vuist. Zou onze overwerkte medicus niet dringend toe zijn aan een wellness-kuur
?

"Moet je een paar klappen tegen je muil hebben?" bromt Dr. Jos als raak antwoord op onze suggestie. "Het is juist door die hele verdomde wellness-rage dat ik hier al een week alleen zit." De arts neemt een foldertje van zijn salontafel en zwaait er minachtend mee. "Hier is het allemaal mee begonnen."

GUIDO: Stort uw hart eens uit, dokter.

Dr. Jos: (toont het foldertje) Kijk. Een babyfolder met allerlei activiteiten voor jonge moeders en hun kindjes. Mijn vrouw kwam er vorige week mee aandraven. Wat kan ik hier als arts nu op tegen hebben? Niets toch? Ik dacht dat het over zindelijkheidstraining zou gaan, of kooktips voor je peuter, of reanimatietechnieken. Daar mocht ze van mij gerust met ons Jean-Marieke naartoe gaan. Maar kijk eens? (leest voor uit de folder) "zwangerschapsyoga, babymassage, dansen op schoot..." (kijkt me aan met omwalde ogen) Wat is dit voor crap? Wellness voor peuters? Waar gaat het naartoe? Enfin, er is ruzie van gekomen, en 't wijf heeft de kleine meegenomen en is terug bij haar moeder ingetrokken. (neemt bedrukt een slok bier)

GUIDO: Dokter, maak u geen zorgen. Mevrouw Dr. Jos komt wel terug, al was het maar voor uw bankrekening.

Dr. Jos: (cynisch lachje) Bedankt, jij weet echt hoe je een mens moet opbeuren. (schudt zijn hoofd) Wellness. Wat een ongelooflijke bullshit, de nieuwste collectieve hysterie. En het is overal. Als ik naar een congres moet, krijg ik dan een gewone hotelkamer? Niets van: een wellness-suite in een thalasso-therapiecentrum. Dan vlucht ik naar de bar en wil ik eens een goeie trappist bestellen, en kijk op de kaart. Geen trappist te bekennen, wel een waslijst met kefir uit de Kaukasus en van die wufte, oosterse theedrankjes. En dan willen ze me op de koop toe een relaxerende Tibetaanse klankschalentherapie aanpraten. Dat ze eens flink op zo'n klankschaal hameren wanneer 't vijfgangenmenu klaar is ja. "Komen eten!!" Dat interesseert mij meer. En overal stinkt het naar huisparfum, bij wijze van aromatherapie. Geef mij verdomme maar het aroma van een goeie Westmalle Tripel!

GUIDO: U ergert er zich duidelijk aan, maar is de wellness-rage ook een echt medisch probleem?

Dr. Jos: Natuurlijk wel. Volgens dokter Susan Levenstein is er de laatste jaren een 'fuzzy narcistic state of healthier-than-thouness' opgedoken. Dat vind ik uitstekend uitgedrukt. Begrijp je wat ze daarmee bedoelt? Een soort gezondheidsfascisme, dat mensen met een chronisch schuldgevoel opzadelt in verband met hun gezondheid. Wie ziek wordt, heeft het zelf gezocht, want hij heeft niet gezond genoeg geleefd, heeft niet genoeg ontstrest. Het zou allemaal aan de levensstijl liggen, de lifestyle. Terwijl het merendeel van de ziektes gewoon malchance zijn, maar dat wordt blijkbaar niet langer geaccepteerd. Die vorm van bewustzijnsvernauwing komt overgewaaid uit Amerika. Nu is de gezondheidszorg daar peperduur, dus de mensen zoeken alternatieven. Een uur yoga is in de VS vele keren goedkoper dan een gesprek met een arts. Dat is de echte oorzaak van de wellness-hype: het falende Amerikaanse gezondheidssysteem. Eigenlijk zou je dus kunnen zeggen dat mijn wijf het is afgebold door de schuld van Bush. (lacht)

GUIDO: Wat moeten we vermijden als we op verwenweekend gaan?

Dr. Jos: Tja, zo ongeveer alles wat wordt aangeprezen in wellness-brochures, lifestyleboekjes, Vlaanderen Vakantieland en op Wijf-TV. Waar je je in de eerste plaats ver vandaan moet houden, zijn bubbelbaden, whirlpools en jacuzzi's. Een zwembad kun je nog enigszins ontsmetten, maar met een whirlpool is dat onbegonnen werk. De twee mega-outbreaks van legionella op een bloemententoonstelling in Nederland en de jaarbeurs in Kapellen in 1999 zijn we blijkbaar allang vergeten, want de bubbelbaden blijven populair. Ten onrechte, want het zijn letterlijk poelen vol bacteriën. Voor sauna's en hot tubs geldt eigenlijk hetzelfde. Strikt genomen zou er geen probleem moeten zijn als ze correct worden gebruikt, maar het tegendeel is meestal waar. (wijst door het raam) Is dat hier Finland? Vriest het buiten 25 graden? Nee toch? Waarom willen we dan per se allemaal naar de sauna? "Om de vuiligheid uit mijn lijf te zweten," zeggen de mensen dan. Vergeet het maar: door zo te transpireren ga je juist allerhande essentiële sporenelementen uitzweten. (hoofdschuddend) Sauna! Ik kan maar één reden bedenken om naar de sauna te gaan, en dat is om in het putje van de winter eens een koppel blote tetten te zien. (lacht bulderend)

GUIDO: Ziet u dokter? U bent al in een beter humeur.

Dr. Jos: (drinkt van zijn pint) Yeah yeah. Next. Waar hadden we het over? Een heet bad. Hot tubs. Ja, dat kan je bloeddruk doen dalen, zodat je zou kunnen flauwvallen en verdrinken.

GUIDO: Een heerlijke massage dan maar?

Dr. Jos: Een massage is kinesistenwerk. Die mannen weten waar ze mee bezig zijn, en zullen ook alleen maar masseren als en waar het nodig is. Maar wellness-massages, gebaseerd op traditionele technieken van indianen uit Papoea Nieuw Guinea of weet ik veel, dat kan ronduit gevaarlijk zijn. De incidenten zijn legio: bloedingen, zenuwschade, longembolie, tot en met hersenbloedingen bij ongeboren kinderen, als gevolg van eeuwenoude Polynesische massagetechnieken. En in de massage-olie zit dikwijls ook een hoop vuiligheid. Die geconcentreerde oliën, de zogenaamde 'essentiële oliën', daar moet ik dus niet van weten. Weet je dat in aromamengsels en huisparfums ingrediënten zitten die in de klassieke parfums allang verboden zijn? Bergamot, bijvoorbeeld. Er is geen enkele controle op die producten. Pure chemische vervuiling van de huislucht is zoiets. Weet je, toen ik voor het eerst de Oekraïense presidentskandidaat Joesjtsjenko op tv zag met zijn dioxinegezicht, dacht ik: die heeft thuis waarschijnlijk zijn stopcontacten volgestoken met huisparfums. (buldert)

GUIDO: Conclusie?

Dr. Jos: Doe niet mee aan de wellness-rage, want er komen alleen maar vodden van. (springt recht en loopt naar de koelkast) Als we in de plaats eens het weldoende aroma van een donkere trappist zouden opsnuiven, Van Caesbroeck? Een therapeutisch flesje Chimay Bleue. Wat denk je daarvan?

GUIDO: U bent de dokter!

Dr. Jos beveelt geïnteresseerden volgende verhelderende lectuur aan:

Levenstein, Is there health in wellness?, J-Clin-Gastroent., sep. 1996

Ruckart e.a., Hazardous-chemical releases in the home, J-Environ-Health., dec. 2004

Ardell, the history and future of wellness, Health-Values., nov-dec. 1985

Li e.a., Hot tub use during pregnancy and the risk of miscarriage, Am-J-Epidemiol., nov. 2003

De Schrijver e.a., An outbreak of Legionnaires' disease among visitors to a fair in Belgium in 1999, Public-Health., mrt. 2003

Den Boer e.a., A large outbreak of Legionnaires' disease at a flower show, the Netherlands, 1999, Emerg-Infect-Dis., jan. 2002

Gotz e.a., A whirlpool associated outbreak of Pontiac fever at a hotel in Northern Sweden, Epidemiol-Infect., apr. 2001

Jernigan e.a., Outbreak of Legionnaires' disease among cruise ship passengers exposed to a contaminated whirlpool spa, Lancet., feb. 1996

Incecik e.a., Hot water epilepsy - a report of three cases, Indian-Pediatr., jul. 2004

Miwa e.a., Human cardiovascular responses to a 60-min bath at 40 degrees C, Environ-Med., 1994