Film: Watchmen
Watchmen, zonder discussie de beste strip aller tijden, is een van die papieren klassiekers die lange tijd onverfilmbaar werden geacht. Zack Snyder heeft het tegendeel bewezen, want in 2 uur en 40 minuten film is hij erin geslaagd bijna alle intellectuele lagen van het bronmateriaal te behouden.
Of het popcornpubliek daartegen zal zijn opgewassen, is een ander paar mouwen.
Watchmen blijft in de eerste plaats een legendarische comicreeks van het Britse duo Dave Gibbons (tekeningen) en Alan Moore (tekst) die in 1986 en 1987 in 12 delen is verschenen bij DC. Het is een verbluffend meesterwerk, dat tot vandaag onklopbaar is gebleven. Watchmen is de ultieme deconstructie van het genre: een veelgelaagde, filosofische, uitermate intelligente en volkomen nieuwe kijk op superhelden, en dat allemaal tegen de achtergrond een alternatief 1985, waarin de wereld op een zucht van de nucleaire holocaust staat.
Maar zoals gezegd, Watchmen leek onverfilmbaar. De tientallen lagen die je als bij een ui moest wegpellen om tot bij de kern van het verhaal te komen, de twee generaties door Alan Moore bedachte superheldenteams die elk op hun manier in een identiteitscrisis belanden nadat ze buiten de wet worden gesteld, het pessimisme over de richting die de wereld uitging halverwege de jaren tachtig, toen het IJzeren Gordijn nog niet was gevallen... Het leek te veel voor één film.
Zack Snyder was moedig genoeg om de uitdaging aan te gaan. Hij had met 300 bewezen dat hij de sfeer van een stripverhaal intact naar het witte doek kan vertalen. Hij is gek op de Watchmen -comics. En hij was ervan overtuigd dat als hij het niet probeerde, iemand anders het zou doen, en dan zou hij het zichzelf nooit vergeven mocht die zijn geliefde Watchmen verkloten. Kortom, Snyder wist dat hij aan een aartsmoeilijke taak begon, maar hij benaderde zijn werk als een missie die niet kón en niet mócht mislukken.
Welnu, het is niet mislukt. De 2 uur en 40 minuten zijn voorbijgezoefd. We hoeden er ons voor deze film te gaan vergelijken met eerdere geslaagde superhero -verfilmingen als Spider-Man en The Dark Knight , want Watchmen is een onbetwistbare outsider . 't Is een genrefilm buiten categorie. Nooit eerder ben je zo diep doorgedrongen in het brein en in de ziel van gemaskerde wrekers. Nooit eerder heb je een volwassen vent in een idioot kostuum zulke diepzinnige gedachten horen verkondigen. En zelden heb je een uit het niets bedacht parallel universum zo volkomen geloofwaardig tot leven zien komen.
De eerste tien minuten van de film zijn de prijs van het ticket al waard. De titelsequens, op de tonen van 'The Times They Are A-Changin' van Bob Dylan, is adembenemend knap. We kunnen nauwelijks wachten op de dvd om dit fantastisch gemonteerde meesterstukje opnieuw en opnieuw te kunnen bekijken. In een paar minuten tijd krijg je in verbluffende slow-motion een overzicht van de opkomst en ondergang van veertig jaar superhelden in Amerika, gelinkt aan sleutelmomenten in de geschiedenis.
En dan komt als een intellectuele tsunami het rijke, complexe verhaal op je af. Zorg dat je hoofd leeg is en je brein op scherp staat, want eigenlijk mag je zelfs niet met je ogen knipperen of je riskeert de draad kwijt te raken. Snyder heeft ervoor gekozen zo dicht mogelijk bij het bronmateriaal te blijven, en dat zorgt ervoor dat zijn film propvol zit, zonder één enkel rustmoment. Een moedige keuze, en een geschenk aan de fans, want hij had ook driekwart van de ui kunnen wegsnijden om de massa te plezieren die hun films liever zorgvuldig voorgekauwd zien.
De meest fascinerende van de personages, en ook de enige superheld uit Watchmen die over bovennatuurlijke krachten beschikt, is Dr. Manhattan. Na een nucleair incident (uiteraard) beleeft die zijn eigen verleden, heden en toekomst tegelijk. Hij is blauw en lichtgevend, en met zijn ogen observeert hij de wereld en de mensheid tot in hun subatomaire deeltjes. Hij doet een nieuwslezer verrukt uitroepen "The superman exists, and he's American!" maar hij wordt al snel door zijn land misbruikt om het vuile werk te gaan opknappen in Vietnam, en om de Russen af te schrikken in de wapenwedloop. Snyder geeft buitengewoon knap weer hoe Manhattan steeds apathischer wordt en verder van de mensheid afdwaalt, met wie hij zich minder en minder verbonden voelt. Het zijn, samen met de openingssequens, de sterkste scènes in de film. Het personage werd trouwens via motion capture -technieken tot leven gebracht, een van de weinige keren ('t was van Gollum geleden zeker?) dat dit over de hele lijn geslaagd is.
En dan is er nog het einde, zowat het enige waarin Snyder besloten heeft om noemenswaardig van de strip af te wijken. Daar woedt al zes maanden lang fanboy -gezeur over op het internet (combineer op Google eens de zoektermen 'Squid' en 'Watchmen', en je krijgt 33.700 pagina's vol vlijmscherpe discussies tussen briesende nerds), maar we moeten in alle eerlijkheid toegeven: Snyders einde is misschien iets minder cool dan dat van de strip, maar het is wel verstandiger. Het voegt nog een extra dimensie toe aan het verhaal, en dat is mooi. Eat this, Alan Moore!
Het is je misschien opgevallen dat in Watchmen niet één echte Hollywoodster meespeelt. Prima zet van Snyder en zijn producers, want Watchmen is in de eerste plaats een ensemble piece , en een Brad Pitt in de rol van Ozymandias (we zeggen maar wat) zou te veel aandacht naar zich hebben toegetrokken, ten koste van de andere personages. Maar: een Brad Pitt zou wel een kassamagneet geweest zijn. We zullen wel zien hoe Watchmen het aan de box office doet, maar we vrezen dat de popcornmeute al na een halfuur totaal verstrikt zal raken in dit ingewikkelde, veeldimensionale verhaal. Meerwaardezoekers zullen zich dan weer laten afschrikken door de kleurrijke kostuums, de gestileerde maar bloederige actie (hey, 't is Snyder!) en het feit dat iets intrinsiek onnozels als verklede superhelden bijna drie uur lang bloedernstig wordt genomen. Kortom, het is niet geheel ondenkbaar dat Watchmen het publiek van aanhangers van de strip niet zal weten te ontstijgen. Maar we kunnen er ook glad naast zitten.
Laat ons ten slotte eerlijk zijn: de fun is nog maar net begonnen. Op de dvd zal de lol pas echt losbarsten. Er komt een extended version (misschien met wat meer adempauzes?), en komt een tekenfilm met Tales of the Black Freighter (een comic-in-de-comic die in de bioscoopfilm geheel is geschrapt) en er is een mockumentary gedraaid ( Under the Hood ) over de eerste generatie superhelden uit het Watchmen -universum. Hier gaan we dus nog jàren plezier aan beleven.
(HDP)
bekijk de trailer