De fitness-psychose. "Fitness is de snelste weg naar hangtieten!"
We treffen Dr. Jos voor zijn breedbeeldtelevisie, de kleine Jean-Marie op schoot. "Opvoeding kan niet vroeg genoeg beginnen," zo luidt het motto van de arts, en hij zapt naar de populaire lifestylezender Vitaya. "'t Is tijd voor de fitnessrubriek," gromt Dr. Jos. "Die mis ik nooit. Zich eens goed ergeren, dat houdt een mens alert."
Twee niet eens zo jonge kerels verschijnen op het scherm en barsten vol enthousiasme los in een robuuste step-oefening. Dr. Jos is niet onder de indruk. "Kijk Jean-Marie, zie je die onnozelaars bezig?" zegt hij tegen zijn twee maand oude zoontje. "Als ik je ooit betrap op zulk idioot gedrag, kan je een muilpeer of twee verwachten." Het olijke ventje glimlacht naar de tv en blaast belletjes terwijl de Vitaya-fitnessinstructeurs vol zwetende ritmiek op en neer huppelen.
Dr. Jos: 't Is toch waar, Van Caesbroeck? (gesticuleert naar het scherm) Kijk nu naar die idioten. Twee volwassen venten die staan te springen als schoolmeisjes. Waarschijnlijk hebben ze een diploma lichamelijke opvoeding op zak ook. Proficiat, daar moet je echt vier jaar voor gestudeerd hebben. (roept naar het scherm) Grow up, you wimps!
GUIDO: U hebt het niet zo voor fitness?
Dr. Jos: (wrijft over het donzige haar van zijn zoontje) Fitness is de nieuwste uitwas in de massapsychose genaamd sport. Kijk, je weet uit eerdere interviews dat ik niet hoog oploop met sport. Sport is uitgevonden door Spartanen, nazi's en fascisten, voedt de agressie in de mens, doet serieuze mensen er belachelijk uitzien en is bovendien ongezond.
GUIDO: Dat verhaal kennen we, dat kan iedereen nalezen op de Guido-website.
Dr. Jos: Juist. En die psychose culmineert nu in de fitnessrage. Allez, denk daar nu eens nuchter over na. Neem eens wat afstand en bekijk de mensen in zo'n fitnesscentrum. Wie wil nu uit vrije wil op een loopband lopen? Wie wil zichzelf moe maken door op een machine te gaan roeien? En pas op, daar betaal je dan ook nog eens 600 euro of meer per jaar voor. Wie wil dat doen? Hoe krijg je een mens zo zot?
GUIDO: Euh...
Dr. Jos: (zonder op antwoord te wachten) Fitness is een gevaarlijke verslaving! Mensen roken hun longen kapot. Mensen spuiten hun aders plat. Mensen slikken zich voos in de pillen. Mensen vreten zich te pletter en kotsen daarna alles uit. Mensen laten zichzelf verhongeren. Fitness past perfect in dat rijtje. Mensen worden psychisch afhankelijk van fysieke inspanning en kennen dan hun eigen grenzen niet meer. En wat gebeurt er als iemand de grenzen van zijn lichaam niet respecteert? Dan loopt er vanalles mis!
GUIDO: Zoals?
Dr. Jos: Een heleboel miserie! Kijk, je hebt wellicht al gehoord van de runner's high, het euforische gevoel dat optreedt na een halfuurtje lopen. Dat is je eigen lichaam dat endorfines gaat aanmaken om de pijn van die overdreven inspanning te maskeren. Je hersenen geven je klieren de opdracht het eigen lichaam te drogeren. En soort lichaamseigen genadeshot, zo je wil. En wat zijn die endorfines? Opiaten, stoffen die lijken op opium. Net als de vuiligheid die ze in dat theater in Moskou hebben gespoten om de Tsjetsjeense gijzeling te beëindigen. Nu vraag ik je: is dat gezond?
GUIDO: Wellicht niet.
Dr. Jos: (tegen het kindje) Hoor je dat, Jean-Marie? Van Caesbroeck is akkoord met Dr. Papa. En ik zal je nog eens een vraag stellen. Hangt er in de McDonald's een defibrillator, zo'n tuig om met elektrische shocks een falend hart weer op gang te brengen?
GUIDO: Euh... natuurlijk niet.
Dr. Jos: Natuurlijk niet. Waarom zou dat daar moeten hangen nietwaar, daar is geen enkele reden voor. En achter de toog van je stamcafé, hangt daar een defibrillator?
GUIDO: Maar neen!
Dr. Jos: Uiteraard niet. En in het frietkot, het studentenrestaurant, de fuifzaal? Ook niet. Maar vraag het eens na in het dichtstbijzijnde fitnesscentrum? Daar hebben ze zo'n ding wel in huis, want dat wordt aangeraden in internationale richtlijnen voor zulke etablissementen. Dat is niet voor niets hé! Dat bewijst dat daar dingen gebeuren die een reëel cardiovasculair risico inhouden. En dat is niet alles. Van fitnessen word je bovendien doof!
GUIDO: Pardon?
Dr. Jos: Jij ook al? Dat zal dan wel van wat anders zijn! (buldert van het lachen) Nee serieus, dat is een nieuw syndroom, nog geen tien jaar geleden voor het eerst beschreven. Aerobic-induced vestibulopathy, ofte beschadiging van het binnenoor door overdreven fitnessen. Het lawaai van de muziek gecombineerd met de voortdurende verticale impact van de oefening, geeft een opeenstapeling van kleine trauma's die uiteindelijk kunnen leiden tot doofheid, duizeligheid en evenwichtsstoornissen. Ha ja, want zoals je weet bevindt ook het evenwichtsapparaat zich in het binnenoor. (vlindert aan het oortje van de kleine) Iets wat bij onze Jean-Marie nog in volle ontwikkeling is, hé jongen. Akoezjekoezjekoe!
GUIDO: Schattig!
Dr. Jos: Ken je het verschijnsel 'de milt'? Een stekende pijn in je zij tijdens een zware inspanning? Dat heeft op zich niets met de milt te maken, het is je diafragma of buikvlies dat te weinig zuurstof krijgt. En als je lichaam op die manier alarm slaat, moet je ernaar luisteren! Zoiets is niet ongevaarlijk hoor: het is met je diafragma dat je ademt, dus als je niet rust krijgt het nog minder zuurstof, en voor je het weet zit je in een vicieuze cirkel die slecht afloopt.
GUIDO: Dr. Jos, wat is uw mening over BBB-sculpting?
Dr. Jos: Heb je je huiswerk gemaakt ja? BBB: buik, bil en borst. Wel, hoe ze die borst erbij durven vermelden, het is me een raadsel. Als er nu één lichaamsdeel niet gemaakt is om te fitnessen, dan is het wel een vrouwenborst. Fitnessende vrouwen krijgen daar pijn in, sportbeha of niet. Fitness: de snelste weg naar hangtieten! (lacht) Trouwens, hier op Vitaya komen wel een paar nichterige venten de oefeningen voordoen, maar fitness is toch vooral een vrouwenziekte hé? Ik heb daarnet al het rijtje afgegaan: boulimie, anorexie, fitness, typisch vrouwen. En als ze dan thuiskomen, afgepeigerd van te veel inspanning, gaan ze op de sofa liggen klagen over chronisch vermoeidheidssyndroom. (schudt zijn hoofd) Altijd iets met die wijven.
GUIDO: Ook tijdens de zwangerschap is fitness af te raden, veronderstel ik?
Dr. Jos: Natuurlijk! Vooral tijdens de zwangerschap! Een foetus met groei-achterstand kan wijzen op drie dingen: gerookt, gedronken of aan fitness gedaan tijdens de zwangerschap. Trouwens, er schiet me nog een vrouwenkwaal te binnen. Incontinentie! Weet je dat 40% van de vrouwen die aan fitness doen last hebben van urineverlies? Denk maar aan die keer toen Ingeborg Marx zichzelf zat onder te piesen tijdens het gewichtheffen op de Olympische Spelen.
GUIDO: (snuift) Euh, ik denk dat uw Jean-Marie zopas ook aan een milde vorm van incontinentie heeft geleden...
Dr. Jos: (heft de kleine op en ruikt aan zijn Pamper) Inderdaad, onze Jean-Marie heeft zijn best gedaan. (luidkeels) Vrouw!! (de arts knipoogt naar mij terwijl mevrouw Dr. Jos de baby komt overnemen) Je kent mijn devies: ik de opvoeding, zij de opkuis. (zapt) Kunnen wij tenminste eens naar een mannenprogramma kijken. (komt op TMF terecht, waar net de suggestieve clip 'Dirrty' van Christina Aguilera wordt gedraaid) Voila zie, exact wat ik bedoel. Fitness kan ook schoon zijn! (bescheurt zich van het lachen, zet het volume hoger en zakt genoeglijk achteruit)
René Van Caesbroeck
Dr. Jos beveelt geïnteresseerden volgende verhelderende lectuur aan:
Manson e.a., Walking compared with vigorous exercise for the prevention of cardiovascular events in women, N-Engl-J-Med., sep. 2002
Morrey e.a., Screening, staffing, and emergency preparedness at worksite wellness facilities, Med-Sci-Sports-Exerc., feb. 2002
Balady e.a., Automated external defibrillators in health/fitness facilities: supplement to the AHA/ACSM recommendations for cardiovascular screening, staffing, and emergency policies at heath/fitness facilities, Circulation., mrt. 2002
Melnnis e.a., Low compliance with national standards for cardiovascular emergency preparedness at health clubs, Chest., jul. 2001
Du Toit e.a., Survey of the effects of aerobic dance on the lower extremity in aerobic instructors, J-Am-Podiatr-Med-Assoc., nov-dec. 2001
Hoglund e.a., A high exercise load is linked to pathological weight control behavior and eating disorders in female fitness instructors, Scan-J-Med-Sci-Sports., okt. 2002
Thyssen e.a., Urinary incontinence in elite female athletes and dancers, Int-Urogynecol-J-Pelvic-Floor-Dysfunct., 2002
Nassar, The human temporary threshold shift after exposure to 60 minutes' noise in an aerobics class, Br-J-Audiol., feb. 2001
Morton e.a., Characteristics and etiology of exercise-related transient abdominal pain, Med-Sci-Sports-Exerc., feb. 2000
Colbert e.a., Physical activity-related injuries in walkers and runners in the aerobics center longitudinal study, Clin-J-Sport-Med., okt. 2000
Mason e.a., An analysis of movement and discomfort of the female breast during exercise and the effects of breast support in three cases, J-Sci-Med-Sport., jun. 1999
Scharff-Olson e.a., Vertical impact forces during bench-step aerobics: exercise rate and experience, Percept-Mot-Skills., feb. 1997
Kirkby e.a., Exercise dependence: the relationship between two measures, Percept-Mot-Skills., apr. 1996
Weintraub, Vestibulopathy induced by high impact aerobics. A new syndrome: discussion of 30 cases, J-Sports-Med-Phys-Fitness., mrt. 1994