Körperwelten: fascinerende anatomietentoonstelling in Anderlecht

In de Kelders van Kuregem in Anderlecht loopt nog tot 24 februari 2002 de volstrekt onvergetelijke tentoonstelling Körperwelten, een concept van de excentrieke Duitse anatomieprofessor Gunther von Hagens. Hij stelt menselijke lichaamsdelen en zelfs volledige lijken tentoon, die hij voor de eeuwigheid heeft bewaard via een door hemzelf uitgevonden techniek. De lichamen zijn dusdanig geprepareerd dat de anatomische structuren zichbaar worden, en sommige tentoongestelde stukken (waaronder een paar longen en een lever) mogen zelfs worden aangeraakt.

Anatomieprof von Hagens had zijn bizarre idee voor het eerst in 1978. Vijftien jaar onderzoek en testen later stond zijn techniek op punt. Hij bedacht er ook een term voor: plastination.

Plastination stap voor stap

Hoe gaat plastination precies in zijn werk? Er zijn vier stappen. Ten eerste wordt het specimen gefixeerd. Dat is een klassiek proces dat al eeuwen bij alle anatomische preparaten wordt gebruikt. Vervolgens worden vocht en vet verwijderd. Dit gebeurt met aceton: in een bad van -25°C voor de deshydratatie, bij kamertemperatuur voor de vetverwijdering. De "lichaamssappen" zijn op dat moment dus vervangen door aceton. Vervolgens wordt het tijd voor de impregnatie met polymeer (plastiek). Het specimen wordt in de polymeeroplossing gelegd en in een vacuum gebracht. Het aceton zal verdampen en wordt weggetrokken uit de cellen. Zo creëert men een volumedeficiet, en het vluchtige aceton wordt vanzelf vervangen door het polymeer. Eenmaal dit proces afgelopen, moet het specimen nog behandeld worden met gas, licht of warmte, afhankelijk van het soort polymeer. Daarna is het droog, reukloos en vrijwel onbeperkt houdbaar.

Afhankelijk van het soort polymeer worden ook vier soorten plastination onderscheiden. Impregnatie met silicone zorgt voor soepele, ondoorzichtige specimens. Dit wordt het meest gebruikt. Met polymerizerende emulsie wordt een gelijkaardig resultaat bekomen, maar dan harder. Goed voor dikkere lichaamssneden, dus. Er wordt ook gewerkt met epoxyhars, dat een doorzichtig effect geeft. En polyester copolymeer gebruikt men ten slotte voor het plastineren van hersensneden. In alle gevallen wordt de structuur van het anatomisch materiaal volledig behouden, zowel op macroscopisch als op microscopisch niveau.

Körperwelten

Professor von Hagens heeft duidelijk de jackpot gewonnen: zijn concept is een razend succes. Eerdere tentoonstellingen in Mannheim, Wenen, Basel, Tokio en Keulen brachten gigantische mensenmassa's op de been en bleven tegen het einde 24 uur per dag open om de bezoekersstroom te spreiden. Het tentoongestelde is dan ook formidabel: meer dan 200 plastinaten, het ene al spectaculairder dan het andere. Topstukken zijn onder meer een 8 maanden zwangere vrouw in lighouding met de foetus zichtbaar in haar buik, een "loper" met zijn hele bewegingsapparaat losgewerkt, een in honderden doorzichtige schijfjes gesneden man, een "schaakspeler" bij wie je het zenuwstelsel kunt observeren, een man die zijn afgestroopte huid in zijn rechterhand houdt, enzovoort. En je krijgt niet alleen gezonde lichamen te zien: Körperwelten toont wat kanker aanricht in organen, wat sigarettenrook met longen doet, hoe gewrichten kunnen worden vervangen door prothesen... Voor medische of biologiestudenten is de tentoonstelling een absolute must, voor leken is het een unieke kans om oog in oog te staan met authentieke menselijke organen, spieren, zenuwbundels, skeletten enzovoort.

Dr. Frankenstein

Geplastineerde lichamen lijken wel bevroren in het moment tussen dood en verderf. Professor von Hagens is al vergeleken met grote anatomiekunstenaars uit de renaissance als da Vinci en Vesalius. Anderen vergelijken hem dan weer met Dr. Frankenstein. Christelijke groeperingen uiten kritiek aan het adres van von Hagens en zijn tentoonstelling en probeerden Körperwelten zelfs te boycotten. Ze verwijten hem een gebrek aan respect voor de dood en nemen aanstoot aan de kunstige en soms zelfs humoristische poses waarin hij de lijken prepareert. Kritiek die von Hagens wegwuift als middeleeuws, zeker omdat hij een wachtlijst heeft van een 1000-tal mensen die hun lichaam na hun dood aan zijn instituut willen schenken, juist om door hem te worden geplastineerd.

(HDP)

Körperwelten

Körperwelten opent zijn deuren op zaterdag 22 september 2001 en is nog tot 24 februari 2002 te zien in de Kelders van Kuregem (Chaudronstraat 24 in 1070 Brussel, onder het slachthuis van Anderlecht)

Körperwelten is alle dagen open van 9 tot 23 uur