Filmfest 2014: Over het lot en andere toevalligheden
Onze reporter Mats Van Herreweghe houdt een dagboek bij rond het filmfestival in Gent. Elk fragment uit het dagboek is geïnspireerd op een film die hij gezien heeft. Vandaag ‘’La Dolce Vita’, één van de meesterwerken van regisseur Federico Fellini uit 1960.
In tegenstelling tot het dagelijkse leven is het zo dat over alles in een film is nagedacht. Of het nu goed weer is of net stortregent, of op de keukentafel een koffiepot of theekan staat, of de vrouw van het hoofdpersonage bruin is of blond, de man gespierd of net een tikkeltje mollig. Als actieve caféfilosoof ben ik er dan ook van overtuigd dat de ontelbaar vele films die we jaar in jaar uit verslinden, belangrijk zijn voor hoe wij nadenken over ons eigen leven en vooral over hoe het toeval daarin al dan niet van belang is. Een toevallige ontmoeting, zoals een oude bekende die iemand op straat aanklampt, zal altijd belangrijk zijn voor het vervolg van een film terwijl dat in realiteit enkel maar zal zorgen een ietwat gênante situatie. Want in tegenstelling tot het dagelijkse leven gebeurt in films niets zomaar. Het toeval dat zo allesoverheersend aanwezig is in de werkelijkheid wordt op het scherm in scène gezet en over nagedacht. Zelfs als er iets onnozels gebeurt zoals bijvoorbeeld een hond die in het midden van een gesprek begint te blaffen, heeft dit altijd een achterliggende reden.
Dit fenomeen heeft een belangrijk voordeel, namelijk dat alles voortdurend en door iedereen anders kan worden geïnterpreteerd en dat het op die manier de toogfilosofische gesprekken onophoudelijk kan blijven voeden. De één zegt dat de hond blaft om naderend onheil te voorspellen, de andere denkt dan weer dat het geblaf de huiselijke warmte representeert waar het dier symbool voor staat. Maar anderzijds heeft het in scène zetten van het toeval ook een vervelend nadeel. Omdat we van bij het prille begin van onze filmervaring gewend zijn dat alles wat in films gebeurt niet toevallig gebeurt, lijkt dit toeval ook in ons werkelijke leven weinig rol te spelen. Alles wat we meemaken en zien proberen we te interpreteren als waren we voorbestemd het mee te maken en het te zien. Durft u bijvoorbeeld te beweren dat u niet zo iemand bent die steeds wanneer de gsm wordt bovengehaald ziet dat het 11u11 is? Dat iets zomaar zonder reden of gevolg gebeurt, willen we simpelweg niet aanvaarden omdat we zo graag willen geloven dat het leven betekenis en richting heeft, net zoals dat het geval is in die vele films die onze gedachten structureren.
Maar dan zijn er bepaalde films die een dergelijke logica doorbreken. Zo ook ‘La Dolce Vita’ van Fellini. De film toont in zeven scènes, zeven verschillende dagen in het leven van Marcello, een journalist die het reilen en zeilen volgt van de hogere klassen in Rome. We krijgen de verhalen te zien van in verveling geleefde levens, van decadente feestjes en van macht en geld. Ook Marcello, die de brandende wens heeft om een boek te schrijven en zich met serieuzere dingen bezig te houden dan met uiterlijke schijn, ontsnapt niet aan de decadentie van de superrijken. Met een door liefdesverdriet verziekte vrouw thuis, gaat hij avond na avond op stap en avond na avond duikt hij met altijd weer een andere scharrel het bed in. Al deze omzwervingen lijken geen rode draad te volgen die de acties van Marcello zin en richting te geven. Het enige wat er is, is de verveling en de doelloosheid van een leven dat nergens naartoe lijkt te gaan.
De film hangt aaneen van toevallige ontmoetingen die zonder gevolgen blijven en hij houdt rekening met de banaliteit van die ontmoetingen, zoals dat ook in realiteit het geval is. Er is geen stuwend verhaal dat de daden van Marcello bij elkaar houdt en samenbindt. La Dolce Vita lijkt wel te willen zeggen dat het leven te chaotisch en onvoorspelbaar is om enkel en alleen maar door een vooraf geschreven script bedacht te zijn. Het verhaal dat weerwerk moet bieden aan het toeval dat voor ons zo weerzinwekkend is en onze daden richting en zin moet geven, verzinnen we er immers zelf bij.
La Dolce Vita is te zien op het Filmfest Gent op zaterdag 19 oktober 2014. Daarnaast loopt er ook een Fellini expo in het Caermersklooster te Gent (van 16/10/2014 tot 11/01/2014) en kan u op 23 oktober 2014 een concert meemaken van Nino Rota, de vaste componist van Fellini’s films. (MVH)