Dr. Jos over suiker: "Snoepers leven langer."
Het is zaterdagnamiddag, en we zijn getuige van een huiselijk tafereel in de woonkamer van Dr. Jos . In de leren sofa zit de kleine Jean-Marie onder zijn dekentje aan een enorme lolly te likken, terwijl op de flatscreen Mary Poppins aan haar paraplu bengelt. Het leven is zoet en supercalifragilisticexpialidocious , de sfeer is geronnen en gesponnen voor een kleverig interview over de geneugten van suiker.
GUIDO: Lust u suiker, dokter?
Dr. Jos : Natuurlijk lust ik suiker. Iedereen lust suiker. Wie zegt dat hij zoetigheid niet lekker vindt, die liegt. Maar daar gaat het niet over. De discussie rond suiker gaat niet over smaak.
GUIDO: We zullen dan maar meteen met de deur in huis vallen: is suiker gezond?
Dr. Jos : (knikt) Suiker is niet alleen gezond, het is zelfs essentieel. Kijk, wat zijn suikers? Koolhydraten, een essentieel voedingsbestanddeel dat je voornamelijk terugvindt in plantaardige voeding. Je weet dat fruit en groenten van nature intrinsieke suikers bevatten. Heb je daar ooit al iemand over horen klagen?
GUIDO: Nog nooit.
Dr. Jos : Inderdaad. Iedereen vindt intrinsieke suikers goed, en we gaan er zelfs mee akkoord dat die moeten gepromoot worden, desnoods met belastinggeld, via die belachelijke 'boodschappen van algemeen nut' op tv. Algehele consensus daarover, vrede op aarde, mooi is dat. Maar vraag aan dezelfde mensen wat ze denken over vrije suikers, die worden toegevoegd aan voeding om ze zoeter te maken. Hola, dan gaan de alarmsirenes loeien, want toegevoegde suikers, dat is dan plots een product van de duivel zelve . (haalt zijn schouders op) Ridicuul toch? Wat is eigenlijk het verschil? Die vrije suikers zijn evenzeer van plantaardige oorsprong: uit suikerbiet of suikerriet, uit honing desnoods. Geen fluit verschil. En toch worden die suikers gedemoniseerd . De vraag is: waarom?
Jean-Marie : (vanuit de woonkamer) Papa, krijg ik cola?
Dr. Jos : (roept) Je weet de fles staan manneke! Niet morsen! En laat de grote mensen nu maar met rust! (op normaal volume) Voilà , de kleine geeft zelf het antwoord: suiker heeft een slechte naam gekregen door de frisdranken, want men vermoedt dat die gelinkt zijn aan de epidemie van zwaarlijvigheid.
GUIDO: Klopt dat niet misschien?
Dr. Jos : (haalt zijn schouders op) Ik moet daar nog het eerste keiharde bewijs van onder ogen krijgen. Je vindt hele pakken wetenschappelijke lectuur over dat onderwerp, maar ik zit nog steeds te wachten op een studie die op gecontroleerde wijze en dubbelblind aantoont dat een testpopulatie die frisdrank met suiker drinkt meer gevallen van obesitas telt dan een onderzoeksgroep die frisdrank met artificiële zoetstoffen drinkt. Een eenvoudige studie, die ons heel veel zou bijleren, maar vreemd genoeg is ze nog nooit uitgevoerd.
GUIDO: Het lijkt me nochtans logisch dat er een verband is. Suikers bevatten veel calorieën.
Dr. Jos : (blaast) 't Is waar dat koolhydraten een hoge energiedichtheid hebben, al is ook dat weer relatief. Suiker bevat 4 kilocalorieën per gram, maar wat men vergeet is dat een flink deel daarvan in de darm wordt opgeconsumeerd door bacteriën, met de bekende gasvorming tot gevolg. Vandaar dat vegetariërs de grootste schetenlaters zijn. (lacht)
GUIDO: Wat dan weer problemen geeft met broeikasgassen...
Dr. Jos : (lacht) Inderdaad! Maar we dwalen af. Waar zaten we? De frisdranken. (neemt een teug van zijn trappist) Wel, er zit een paradox in dit hele verhaal. Want als je verder gaat onderzoeken, zal je merken dat de consumenten van cola en limonade met aspartaam en andere suikervervangers, verbruikers van frisdrank light dus, gemiddeld een hogere body-mass index hebben dan degenen die gewone frisdrank met suiker drinken. De dikzakken drinken light , terwijl de slanke mensen gewone cola blijven zuipen. (spreidt zijn handen) Toch een probleem voor de theorie van suiker als dikmaker, nietwaar? En een mooie aanwijzing dat erfelijke factoren en de inname van vetten waarschijnlijk veel belangrijker zijn bij het ontstaan van zwaarlijvigheid dan de inname van suiker. Sterker nog: suiker - ook de suiker in frisdranken - heeft een verzadigend effect, zodat je misschien geen zin meer zal hebben in die tweede hamburger als je er echte cola bij drinkt. Artificiële zoetstoffen hebben dat verzadigend effect helemaal niet.
GUIDO: Conclusie: suiker is absoluut niet ongezond?
Dr. Jos : Neen. Obesitas kan een hoop metabolische stoornissen veroorzaken, maar ik ben er geenszins van overtuigd dat de consumptie van suiker rechtstreeks tot zwaarlijvigheid leidt. En zolang de link tussen suiker en obesitas niet onomstotelijk bewezen is, zal je mij niet horen zeggen dat suiker slecht is voor de gezondheid.
GUIDO: Maar misschien wel slecht voor de tanden?
Dr. Jos : Vraag het eens aan je tandarts, want sinds dat interview waarin ik beweerd heb dat alle tandartsen mislukte dokters zijn, willen ze niet meer met me spreken. (lacht smakelijk)
GUIDO: Snoep gezond, eet een appel.
Dr. Jos : Pff , wat een onzin. Precies of in een appel zit geen suiker. Trouwens, vergelijk eens een blikje cola en een blikje appelsap? Waar zitten de meeste calorieën in? Je zal nog raar opkijken. En wat dat tandbederf betreft, alle voedsel is in zekere mate cariogeen .
GUIDO: Cariogeen ?
Dr. Jos : Alle voedselresten veroorzaken tandbederf. Cariogeen . Nu is de cariësepidemie de laatste decennia afgenomen, maar dat heeft niets te maken met een verminderde suikerconsumptie, wel met de verbeterde tandhygiëne. Voilà zie, nu heb ik ook eens iets vriendelijks gezegd over de tandartsen. ( grinnikt )
Mary Poppins : ( zingt vanop de dvd ) A spoonful of sugar helps the medicine go down, the medicine go down- wown , the medicine go down...
Dr. Jos : (dirigeert de maat met zijn wijsvinger) Zo , wat kan ik daar nog aan toevoegen? Dat suiker een antidepressief effect heeft, en dat snoepers volgens de beroemde Life is Sweet -studie van het BMJ het langst leven. Vraag het maar aan de krasse paters van Westvleteren , want je dacht toch niet dat je trappist kan brouwen zonder suiker? (neemt grijnzend een stevige slok)
(RVC)
Dr. Jos beveelt geïnteresseerden volgende verhelderende lectuur aan:
Lee e.a ., Life is sweet: candy consumption and longevity, BMJ., dec . 1998
Mann, Sugar revisited - again, Bulletin-WHO., 2003
Elfhag e.a ., Sugar-sweetened and artificially sweetened soft drinks in association to restrained, external and emotional eating, Physiol-Behav ., jun . 2007
Drenowski e.a ., Liquid calories, sugar, and body weight, Am-J- Clin-Nutr ., mrt . 2007
Huffman e.a ., Readiness to change sugar sweetened beverage intake among college students, Eat- Behav ., jan . 2007
Malik e.a ., Intake of sugar-sweetened beverages and weight gain: a systematic review, Am-J- Clin-Nutr ., aug . 2006
Ebbeling e.a ., Effects of decreasing sugar-sweetened beverage consumption on body weight in adolescents: a randomized, controlled pilot study, Pediatrics., mrt . 2006
Vermunt e.a ., Effects of sugar intake on body weight: a review, Obes -Rev., mei 2003
Yanovski , Sugar and fat: cravings and aversions, J- Nutr ., mrt . 2003
Gonzalez, Studies show the obese may prefer fats to sweets, JAMA., aug . 1983
Stubbs e.a ., Energy density of foods: effects on energy intake, Crit-Rev-Food-Sci-Nutr ., 2000