De studententijd van LUC JANSSEN

Het kan verkeren. Als sinds 1979 maakt Luc 'Lux' Janssen spijkerharde radio vol cutting edge muziek uit de industriële onderbuik van de pop. Janssen werd opgevist door Canvas, waar hij zich met z'n praatprogramma LUX xl in een mum van tijd ontpopte tot een soort culturele knuffelbeer.

"Er is nog hoop voor de Plopgeneratie."

 

Hopen maar dat Luc Janssen deze zomer nog de tijd vindt om een paar grote festivals te presenteren, want hij doet dat zo snedig en gevat. In afwachting duiken wij onder in zijn studentenjaren, die zich afspeelden in het Brussel van de vroege jaren zeventig.

 

Janssen: Ik was een heel fervent radioluisteraar. In mijn jeugd hadden mensen als Zaki en Guy Mortier radioprogramma's. 's Morgens kwam ik bijna te laat op school, speciaal om naar die programma's te kunnen luisteren. Ik wou zelf ook graag iets doen met radio en heb dan uitgezocht waar ik terecht kon om daarvoor te gaan studeren. Het RITS in Brussel bleek de beste plek te zijn. Maar toen ik mijn toelatingsexamen kwam doen voor de afdeling Radio en Televisie, kwam er iemand op me afgestapt in de gang. Die zei me met een hoog, ietwat astmatisch stemmetje: (imiteert piepend stemgeluid) "Je moet geen radio en tv doen, dan zit je met zestig man in de klas. Doe liever theater, daar zit je maar met een man of zes, en dat zijn bijna allemaal meisjes." Dat was Marc Didden, en vooral het laatste wat hij zei sprak me natuurlijk wel aan. (lacht) Hij was heel charismatisch, en hij heeft me overtuigd dat te doen. Achteraf bleek dat hij bijbedoelingen had, want Marc had me gespot om te acteren in zijn eindwerk, De Vossenjacht van Hugo Claus. Zo ben ik in de theateropleiding terechtgekomen, afdeling dramaturgie.

 

Gratis tickets en privéfeestjes

 

GUIDO: Hoe moet ik me het studentenmilieu in Brussel in de vroege jaren zeventig voorstellen?

Janssen: Wij op het RITS vielen daar eerlijk gezegd een beetje buiten. We zaten toen aan de Naamsepoort, waar helemaal geen studentencultuur was. Er waren ook heel veel studenten die met de trein naar huis pendelden, of naar Leuven. Zelf zat ik op kot aan het Jubelpark. Ik herinner me wel nog de Graaf van Egmont aan de Beurs, een groot, Vlaamsgezind café met in de kelder verschillende fuifzalen. Iedere woensdag- of donderdagavond waren daar studentenfuiven waar allerhande studenten samen kwamen. Maar dat was zowat het enige. Met de RITS -studenten hadden we wel nog een paar vaste cafés, zoals de Dolle Mol vlak bij de Grote Markt, het Vermiljoen in de buurt van de Zavel, en een café achter de KVS waarvan de naam me nu even ontsnapt.

GUIDO: Dat was het, wat het uitgaansleven betreft?

Janssen: Vlak voor ik naar het RITS ging, werden er regelmatig feesten gegeven in de school zelf. Pink Floyd heeft daar ooit zelfs nog opgetreden. In mijn tijd was dat jammer genoeg voorbij, maar vanuit onze studie kenden we wel al wat mensen die voor de toenmalige BRT werkten, of bij platenmaatschappijen, en op die manier konden we makkelijk aan gratis tickets komen voor concerten. Zelf had ik ook een abonnement op het Filmmuseum, en ik had een vast circuit uitgestippeld van galerijen waar ik langs liep, en ik snuffelde veel rond in boekenwinkels. Eigenlijk was ik een atypische student. Ik ben wel veel naar privéfeestjes geweest, een beetje een Brusselse trend. In souterrains in oude herenhuizen werd dan de voor- en achterkant van Tubular Bells van Mike Oldfield gedraaid terwijl iedereen whisky zat te zuipen, en dat was het. (lacht)

GUIDO: Was je studententijd de mooiste tijd van je leven?

Janssen: Als je zoals ik ondertussen 53 bent, dan weet je dat het altijd maar beter wordt. Wat niet wegneemt dat de studententijd fijn is, omdat je dan nog een luizenleven hebt, en dat is goed. Niets moet, alles mag, je kan met alles experimenteren. Vooral met jezelf eigenlijk. Je leert jezelf kennen door domme dingen te doen. En ik moet eerlijk zeggen dat het RITS nu ook weer niet zo moeilijk was dat we daar dagen en nachten moesten blokken, dus er bleef genoeg tijd over voor die domme dingen.

 

Ongeleid projectiel

 

GUIDO: Je hebt een hele generatie radioluisteraars opgevoed in de alternatieve moderne muziek. Maar wie heeft jou opgevoed?

Janssen: Guy Mortier heeft dat gedaan, met zijn radioprogramma Schudden voor gebruik . Daarin draaide hij nooit tweemaal hetzelfde nummer. Hij was wat zijn bindteksten betreft zeer geïnspireerd door Godfried Bomans. Die no nonsense-presentatiestijl sprak me aan en heb ik daar voor het eerst gehoord. Eigenlijk ben ik altijd meer geïnteresseerd geweest in de cultuur die rond muziek hangt dan in de muziek zelf. Zeker in de jaren zeventig en de eerste helft van de jaren tachtig was popmuziek meer dan ooit een weerspiegeling van wat er zich aan tegencultuur aftekende bij jongeren in de samenleving. Die niche binnen de muziek vond ik interessant.

GUIDO: Daar hoorde muziek bij die je in die tijd nooit op de radio hoorde. Jij was daar de pionier in. Was dat roeien tegen de stroom op?

Janssen: Nee, want ik voelde dat er een grote behoefte was aan radio zoals ik die wilde maken. Dat zag ik aan de reacties die ik kreeg van gelijkgezinden. Er was in dit genre niets anders dan Domino , ik voelde me eenoog die koning was in het land der blinden. Een beetje een ongeleid projectiel, maar wel een totaal ongevaarlijk projectiel, gezien vanuit het standpunt van de toenmalige radiobazen. Ik werkte freelance, en het loon dat ik kreeg was nauwelijks genoeg om mijn platen mee te kopen. Ze dachten: waar die Janssen mee bezig is, dat snapt toch geen hond, maar hij zit lekker weggepropt op zaterdagavond, dus laat hem maar doen. Achteraf heeft mijn programma een veel grotere impact gehad dan ik ooit had durven dromen. Als mensen als Paul Mennes en Peter Verhelst vandaag op me afstappen en zeggen: "Als jij indertijd niet op mijn radio was geweest, had ik misschien nooit een boek geschreven", dan betekent dat toch wel iets. Zij zijn op hun manier beïnvloed door de dingen die ik deed, omdat ik ze graag deed, omdat ik ze wou doen, en vooral omdat ik me ermee amuseerde. Dat is dan ook mijn enige goede raad aan jonge mensen: doe je goesting .

GUIDO: Zoals Steak Number Eight, die metaljongens van veertien die de Rock Rally hebben gewonnen.

Janssen: Da's toch fantastisch? Er is nog hoop voor de Plopgeneratie. Blijkbaar is niet iedereen op die leeftijd misvormd door de K3's van deze wereld. De grootste revolutie in de muziek sinds de punk is het internet , en daar profiteren die jonge gasten nu van. Muziek zal nooit meer hetzelfde zijn als voordien, juist door die beschikbaarheid. Nu kan je gewoon alles horen wat je wil horen, waar en wanneer je maar wil, en als je zelf muziek maakt, kun je die onmiddellijk met iedereen delen. Zo'n community, het is onvoorstelbaar wat een rijkdom dat oplevert. Of is het ook een gevaar? Ik ben er zelf nog niet uit.

 

Stilte en vette beats

 

GUIDO: Jij bent natuurlijk geen veertien meer. Volg je de muziek nog?

Janssen: Het laatste anderhalf jaar iets minder, omdat ik naast radio nu ook veel met televisie bezig ben. Verder heb ik ook nog een echt leven, en het eerste wat nu ondergesneeuwd geraakt, blijkt inderdaad het volgen van de nieuwe muziek te zijn. Dat heeft verder niets met leeftijd te maken. Wie met muziek bezig is, beslist meestal rond zijn dertigste of hij het blijft volgen of niet. Bij mij was het mijn job , en ook daarom ben ik het zeer intensief blijven volgen.

GUIDO: Schaam je je soms voor dingen die je ooit in je programma's hebt gehypet en die je nu niet goed meer vindt?

Janssen: Nee. Ik heb ook nooit de pretentie gehad om te zeggen: dit is het, en niets anders. Ik heb altijd de muziek gedraaid waar ik zelf iets aan vond. Ik kan me even goed amuseren op 'Hé lekker beest' van Isabelle A als op heel obscure Joy Division.

GUIDO: Dus je eigen smaak is breder dan wat je op de radio draait?

Janssen: Die is veel ruimer ja.

GUIDO: Zo'n bekentenis is slecht voor je imago, Luc.

Janssen: (verwonderd) Ik heb toch geen imago?

GUIDO: De radioterrorist, de goeroe van de guerrillaradio, het crapuul in de loopgraven van de underground...

Janssen: Ach ja, dat schreef men in de boekjes hé. Ik sta altijd achter wat ik draai in mijn programma's, maar in de wagen kan ik ook gewoon domme muziek opzetten om me te ontspannen. Pas op, ik heb ook mijn grenzen. Zo is er maar één , dat soort programma's vind ik afschuwelijke kak , maar voor de rest bestaat er genoeg goede muziek in allerhande genres.

GUIDO: Welke muziek neem je mee naar een onbewoond eiland?

Janssen: Naar een onbewoond eiland neem ik niets mee. Als ik dan toch op zo'n plek zit, wil ik luisteren naar het ruisen van de palmbomen en het klotsen van de zee. Mijn favoriete vakantieland is niet toevallig Zwitserland, want daar is het stil. Daar kun je met je mountainbike een lift nemen tot helemaal boven in de bergen, met een boek, een stokbrood en een lekkere fles wijn in je rugzak. Dan heb ik geen muziek nodig. Maar als ik terug beneden in het dal kom, wil ik wel vette beats ter beschikking hebben. (lacht)

GUIDO: Heb je nooit zin gehad om zelf muziek te maken?

Janssen: Nee, want ik heb helemaal geen muzikaal talent. Ik heb nooit een instrument bespeeld, en nooit de behoefte gehad om dat te doen. Ik amuseer me wel op het podium als dj, al vind ik dat ondertussen een beetje een vies begrip geworden. Iedereen met een beetje een bekende kop waant zich dj tegenwoordig, tot zelfs mensen als Murielle Scherre. Vorige zomer heb ik op Dour een dj-set gedaan met Eppo, mijn oudste zoon. Ik heb daar foto's van gezien, en dan zie je Eppo heel cool een sigaretje roken terwijl hij een plaatje opzet, terwijl zijn vader een meter boven de grond hangt. Daar voel ik me verschrikkelijk goed bij.

 

(HDP)