Statuut van skimonitoren is ‘zeer moeilijke materie’

Stel, je kan goed skiën maar hebt niet voldoende geld om volgende krokusvakantie op de latten te gaan staan. Eenvoudig, denk je, dan bied ik me aan bij een reisorganisator om een skireis te begeleiden en om skiles te geven. Fout gedacht!
 In theorie laten de Alpenlanden geen buitenlandse leraars toe. In de praktijk is het “zeer ingewikkeld”.

In België bestaan er nauwelijks regels of wetgeving over het begeleiden van sportactiviteiten. In landen als Frankrijk en Oostenrijk ligt dat anders. Daar is die begeleiding een beschermd beroep. Het is gewoon tegen de wet om zomaar een amateur skiles te laten geven. "Omwille van de veiligheid eist Frankrijk een minimale bekwaamheid, die meteen overeenstemt met het hoogste skidiploma," aldus Alain De Greef, directeur sportkaderopleiding ski bij Bloso. Het gaat dus niet over de vraag of de skileraar al dan niet betaald wordt, al dan niet professioneel of amateur is. Het gaat over de bekwaamheid. Die bekwaamheid moet de veiligheid garanderen. Frankrijk is het meest strenge maar ook het meest consequente land. In andere landen zijn meer lokale afspraken mogelijk, met bijvoorbeeld de burgemeester van het skigebied. Zwitserland is een geval apart, omdat dat land geen deel uitmaakt van de Europese Unie en dus buiten de zone valt waar in principe vrij verkeer van personen geldt. Het kan dus gebeuren dat je als monitor van de piste wordt geplukt. Maar het kan net zo goed zijn dat je geen probleem hebt.

België

Voor de Belgische overheid stelt zich geen probleem. De sportbegeleiding is niet gereglementeerd. Ook fiscaal of qua sociaal statuut stelt zich geen probleem. Het begeleiden van skireizen is quasi steeds onbetaald, althans voor occasionele begeleiders. Als begeleider ontvang je kost en inwoon, je skipas, eventueel een skipak. Sommige organisaties geven wat zakgeld, maar meestal is dat er met enkele pinten of schnapps doorgedraaid. In - alweer - Frankrijk kunnen die tegemoetkomingen in natura wel een probleem vormen. Volgens de Franse wetgeving is ieder voordeel in natura een deel van de bezoldiging. Je gratis skivest wordt dan meteen een loon. Frankrijk beschouwt dit zo om oneerlijke concurrentie te vermijden met (Franse) skileraars die wel ‘normaal’ betaald moeten worden.

Verzekering

Een ander element waar begeleiders rekening mee moeten houden, maar dat door zowat iedereen wordt vergeten, aldus De Greef, is de verzekering. Wanneer er een ernstig ongeval gebeurt tijdens een skiles, kan de monitor persoonlijk aansprakelijk worden gesteld, bij gebrek aan een duidelijk statuut. De meeste mensen sluiten wel een verzekering af als ze gaan skiën, maar ze vergeten dat die enkel de eigen schade dekt. Het is dus het omgekeerde als bij een autoverzekering, die wel de schade dekt van de ander maar niet de eigen (tenzij het een omniumverzekering is). Een zogenaamde familiale verzekering dekt wel schade aan derden, maar de meeste van die verzekeringen sluiten expliciet ‘gevaarlijke sporten’ als skiën uit. De Vlaamse ski- en snowboardfederatie (www.vssf.org) biedt daarom bijkomende verzekeringen aan: burgerlijke aansprakelijkheid tegenover derden en burgerlijke aansprakelijkheid als lesgever. “Zonder zo’n verzekering riskeer je de rest van je leven te moeten betalen als je bij een stevige afdaling iemand omver skiet,” waarschuwt De Greef.

Opleiding

De Vlaamse trainerschool, deel van Bloso, hanteert drie niveaus in de opleiding van skileraars: initiator, instructeur en trainer A. Alleen die laatsten zijn formeel bevoegd om ook in het buitenland les te geven. Zij hebben de eurotest gedaan, een reuzenslalom, die moet gezien worden als een Europees eindexamen. “Op het hoogste niveau is de situatie geregulariseerd. De hoogste veiligheidsnormen zijn gegarandeerd. Het beroep kan worden uitgeoefend,” aldus De Greef. Trainer A is een statuut voor mensen die professioneel bezig zijn met skibegeleiding. Alles wat daaronder zit, zit in de grijze zone. Het vooruitzicht op een bestaan in de grijze zone weerhoudt velen er niet van de opleidingen te volgen. Jaarlijks halen een paar honderd Vlamingen het diploma initiator of instructeur. Hierdoor ondervinden reisorganisaties niet al te veel problemen om voldoende begeleiders te vinden. Ben De Bock van Josk uit Lokeren stelt dat de meeste weken in de winter geen probleem zijn. Voor de krokusvakantie is het wel scharrelen, net als een paar andere weken, waarbij er veel vakantiegangers en weinig begeleiders zijn. Josk rekruteert vooral bij studenten. Toch zijn er ook anderen, die op het werk een week vrij nemen om skireizen te begeleiden. Josk heeft in alle gebieden afspraken om met Vlaamse begeleiders te kunnen werken. “We hebben wel al eens tegenkanting, maar het lukt wel. Frankrijk doen we sowieso niet aan, dat vergemakkelijkt.” Volgens De Bock werkt geen enkele Belgische organisatie met betaalde skileraars. Enkel de leraars die voor langere perioden meegaan, krijgen een onkostenvergoeding. De rest krijgt kost, inwoon en skipas.

Europa weet het ook niet ….

… en trekt het zich niet al te hard aan. Sinds 2000 bestaat er een akkoord op Europees niveau over skibegeleiding door professionelen (zie ook hiernaast). Er waren klachten geweest over het afschermen van de markt door EU-lidstaten, wat volgens Europese verdragen niet toegelaten is. Nu is een minimale bekwaamheid bepaald, als garantie voor de veiligheid, en is alles duidelijk. Voor amateur-skimonitoren is niets bepaald en zijn er bij de Europese Commissie ook nog nooit klachten geweest. Toch is er kans dat de zaak de komende jaren evolueert. Binnenkort wordt namelijk de zogenaamde dienstenrichtlijn van kracht. Die veegt in principe alle intra-Europese grenzen weg voor mensen die een dienst willen verlenen in een ander land. Dit zou het lidstaten onmogelijk moeten maken buitenlanders buiten te pesten. Wie in eigen land gekwalificeerd is, mag ook in een andere EU-lidstaat aan de slag. Of dit voor skimonitoren ook helemaal realiteit wordt, is echter niet zo zeker. De richtlijn (Europese wet) voorziet dat uitzonderingen op het vrij verkeer mogelijk zijn, omwille van veiligheidsredenen. Het zou kunnen dat de Alpenlanden die uitzondering aangrijpen om hun poorten gesloten te houden. Dit moet de komende jaren blijken.

 (DDW)