Birdman: Over superheldenfilms en het filmfestival
Onze reporter Mats Van Herreweghe houdt een dagboek bij tijdens het filmfestival, waarbij elk fragment is geïnspireerd op een film die hij gezien heeft. Vandaag was dat de slotfilm: ‘Birdman or (The Unexpected Virtue of Ignorance) van Alejandro González Iñárritumet in de hoofdrol, Michael Keaton, u waarschijnlijk allen bekend van de Batman Films.
Ergens in een theater op Broadway, in een zaal die met de grootst mogelijke luister is ingericht, probeert een oude acteur zijn verdoofde carrière nieuw leven in te blazen. Hij probeert af te raken van het imago dat hij door zijn rol in de superhelden films ‘Birdman I, II en III’ heeft verworven. Om zich deze keer als kwaliteitsvolle acteur te kunnen profileren, heeft hij besloten om een theaterstuk te bewerken, te regisseren en er zelf de hoofdrol in op te eisen. Hij droomt van een comeback die hem opnieuw op de kaart zal zetten. In de aftandse coulissen met afbladderend behang begint hij een ware psychologische strijd met zichzelf om het stuk tot een goed einde te brengen. En om eindelijk weer zonder scrupules in de spiegel te kunnen kijken. Dat de rol van deze acteur gespeeld wordt door Michael Keaton is geen toeval. Ook Keaton heeft zijn doorbraak in de filmwereld gemaakt met superheldenfilms en ook Keaton is langzaam naar de achtergrond verschoven.
Er zijn zo van die acteurs die zodanig met hun rol verbonden worden dat ze later nooit meer van die rol afraken. Vraag dat maar eens aan Peirce Brosnan. Iedere keer wanneer zijn gezicht op televisie te zien is, zeggen ten minste duizend mensen op hetzelfde moment: ‘kijk, daar loopt James Bond.’ Het probleem is dat de kwaliteit van de acteur gelijk gesteld wordt aan de kwaliteit van de film. Het publiek, gewend geraakt aan het personage dat bij de acteur hoort, gelooft niet langer dat hij ook iets anders kan dan dat wat hij in zijn blockbusters heeft laten zien. Toch zijn er bepaalde acteurs - en daarmee bedoel ik niet persé Brosnan - die, geroemd en tegelijk vervloekt door hun verleden, ernaar verlangen om eindelijk eens die complexe rol te krijgen die ze zo graag hadden gehad. Het hoofdpersonage uit Birdman probeert met de voorstelling die hij aan het maken is, een dergelijke rol voor zichzelf te creëren om eindelijk aan het grote publiek te laten zien dat hij beter is dan gedacht.
Maar de opdracht die hij voor zichzelf stelt blijkt een extreme uitdaging te worden. Hij wil theater maken terwijl hij in de ogen van de meest vooraanstaande theatercriticus geen enkele geloofwaardigheid heeft. Als hij haar tegenkomt, ergens laat in een bar, verzekert ze hem dat ze zijn voorstelling tot op het bot zal afkraken, ook al heeft ze het stuk zelf nog niet gezien. De film gaat over de twijfels van de oude acteur en over de vooroordelen waar hij voortdurend mee te maken krijgt. Hij wil kwaliteit maken. Maar of dit hem lukt blijft nog maar zeer de vraag. Het valt op dat de acteur, wanneer hem gevraagd wordt naar waarom hij net dit stuk op scène heeft gebracht, hij steeds een antwoord geeft dat met zichzelf te maken heeft. Hij heeft geen boodschap, geen reden voor het maken van de voorstelling anders dan zijn eigen zelfbevestiging.
“Birdman" uit een scherpe kritiek op de ijdelheid en het egocentrisme van acteurs, op de vooroordelen en kortzichtigheid van recensenten en op de hyperflashy wegwerpcultuur die eigen is aan de Hollywoodbusiness. Maar de film gaat ook verder dan dat. Het vertelt ook een verhaal over twijfel, over liefde, ouderschap, over schuld en het verlangen graag gezien te worden. Het gaat daardoor dieper dan enkel het eigen acteurswereldje en vertelt een universeel verhaal over de mens en zijn twijfels. In die zin is de film waarin Michael Keaton zijn comeback maakt een waar stukje filmkunst dat los van het thema iets vertelt over het hele spectrum van het mens zijn. Op de laatste dag van het filmfestival lijkt het me goed om vooral dat te onthouden, dat een goede film altijd zijn thema overstijgt. In een goede film is er geen superheld die eenvoudigweg de kwaadaardige vijand moet verslaan. Er zijn geen simpele oplossingen op complexe vragen. Een goede film is als binnenkijken in iemand’ s persoonlijke en gelaagde leefwereld zonder ooit in de mogelijkheid te zijn om een definitief oordeel te kunnen vellen over juist of fout. (MVH)