Efficiënt solliciteren: de ultieme handleiding

Daar sta je dan, met dat diploma in je hand, klaar om een benji-sprong in de professionele wereld te maken.
Solliciteren: bijna iedereen moet het doen, maar hoe pak je het aan als kersverse schoolverlater? Wij sprokkelden de beste solliciteertips bij elkaar.

Ok, die studies heb je gehad, tijd om vooruit te kijken! Denk vooral niet dat je tijdens het blokken jezelf feilloos hebt leren kennen en inschatten: werken is nog heel wat anders dan studeren. Wellicht heb je meer zelfkennis opgedaan toen je je thesis maakte: misschien vond je het verzamelen van gegevens leuk, of juist het ordenen en verwerken ervan. Het zijn signalen die in de richting van een bepaalde job wijzen. Ook uit je studentenjobs en stages kan je afleiden welk soort werk je ligt. Denk daarbij niet alleen aan de positieve ervaringen: het is even belangrijk te weten wat je niet wil. En vergeet nooit: jij hebt iets te bieden, en de werkgever is vragende partij!

Muilkorf je vrienden
Als je pas afgestudeerd bent, lijkt de bedrijfswereld een mythische, oninneembare vesting. Dat is natuurlijk onzin, en dat blijkt als snel door even te gaan praten met familie of kennissen die al een job hebben. Ga gewoon eens een uurtje mee en laat je rondleiden. Luister naar mensen die al vijf jaar werken, en niet alleen naar je vrienden die pas begonnen zijn. Zoek info op jobbeurzen en het internet. Schrijf je ideale job neer, denk na over wat je wil en wat je kan. En laat je vooral niet te veel beïnvloeden door je ouders, want vanuit hun instinctieve bezorgdheid zullen zij je in de richting van zoveel mogelijk stabiliteit duwen, terwijl jij misschien net een ietwat spannender carrière op het oog hebt.

Blijf van het slachtafval
Zelfkennis is de sleutel van alle wijsheid. Kon je op school vlot samenwerken met anderen tijdens groepsopdrachten? Functioneerde je goed in een jeugdbeweging of studentenvereniging? Daaruit kan je afleiden of je eerder geschikt bent voor teamwerk dan wel individuele opdrachten. Als je het niet zeker weet, neem dan een tijdelijke opdracht aan via een interimkantoor, om zo te ervaren wat je ligt en niet ligt. Zorg echter wel dat het verrijkende werk is: ga geen slachtafval sorteren met een diploma TEW in je achterzak. Volg dan liever een of andere cursus bij de VDAB om je wachttijd zinvol door te brengen.

Bollocks manager 
Laat je geen zand in de ogen strooien door ronkende namen en uiterlijkheden. Niets is oppervlakkiger dan een dure Engelse titel zonder inhoud op je naamkaartje ("junior executive key account field managing gigaload of bollocks sales director"), en je hoeft niet per se bij een groot, bekend bedrijf te gaan werken om het te maken. Integendeel: als schoolverlater kan het juist interessant zijn om eerst bij een klein bedrijf te beginnen. De leercurve is daar lekker steil en met wat geluk krijg je vrij snel heel wat zelfstandigheid.

De kassa rinkelt later wel
O ja: het loon. We zouden het haast vergeten. Eerst en vooral: laat je niet opjutten door de simplistische salarisenquêtes die jobsites geregeld organiseren, want dan kweek je frustraties. Er zijn zoveel meer factoren die meetellen: waar is het kantoor, kan je er met het openbaar vervoer naartoe, moet je zelf een auto aanschaffen én onderhouden (onderschat die kost niet), zijn er extra's, is er een bedrijfsrestaurant, zal je moeten verhuizen?… De regel is de volgende: natuurlijk mag je je niet laten afschepen met een prutsloon, maar vergeet niet dat je pas begint, dat je groeipotentieel hebt en dat de inhoud van de job in eerste instantie veel belangrijker is dan je paycheck. Om het cynisch uit te drukken: de kassa rinkelt later wel.

Het curriculum vitae
Meer een meer wordt op jobsites de mogelijkheid geboden om elektronische cv-templates in te vullen. Dóen natuurlijk, maar dat wil niet zeggen dat je geen klassiek curriculum vitae meer hoeft op te stellen. De meeste rekruteerders krijgen uiteindelijk nog steeds graag een overzichtelijk cv op hun bureau, netjes uitgeprint op papier, niet recto-verso, gepagineerd met je naam in de footer, maximum twee pagina's aan elkaar geniet. Da's goed nieuws, want alleen in zo'n cv kan je echt de persoonlijke dingen kwijt die de doorslag kunnen geven bij de selectie.

Geboortedatum onderaan!
Een gouden tip om te beginnen: bewaar je personalia voor onderaan! Door meteen in koeien van letters je prille geboortedatum bovenaan te plakken, beland je dikwijls al in de prullenmand nog voordat iemand de moeite heeft genomen de rest van het cv door te nemen. Zet bovenaan gewoon naam, adres en woonplaats, zoals bij een brief. Als je echt zeker bent van je stuk en heel precies weet wat je wil, kan je daaronder een kadertje zetten met daarin een soort 'mission statement' waarin je duidelijk stelt welk soort functie je zoekt. Om dit als schoolverlater te doen, moet je wel stevig in je schoenen staan. Niet doen als je breed solliciteert.

Langeafstandsrochelen voor beginners
Je studies! Maak een chronologisch lijstje van je loopbaan als scholier en student, en vergeet je afstudeerdatum niet te vermelden. De titel van je eindverhandeling mag er gerust bij, maar begin niet uit te weiden over de specialistische details ervan. Anderzijds mag je natuurlijk wel de specifieke vaardigheden benadrukken die je hebt opgedaan bij het samenstellen van die thesis. Vergeet ook je avondcursussen en bijscholingen niet op te sommen, voor zover die min of meer professioneel waren. Cursus Windows voor gevorderden: yes! Cursus langeafstandsrochelen voor beginners: no!

Rayon droge voeding
Denk nooit dat je geen ervaring hebt: het hoofdstukje 'pre-ervaring' is heel belangrijk op je cv. Geef een chronologisch overzicht (met datums) van je studentenjobs, stages en interims. Vergeet de namen van de bedrijven niet, en licht die even toe als ze niet bekend zijn. Benadruk ook die aspecten van je studentenjobs die organiserend en leidinggevend waren. Bijvoorbeeld: als je als rekkenvuller in de Delhaize de verhuis van de rayon droge voeding naar de andere kant van de winkel hebt helpen organiseren, mag dat gerust op je cv. O ja: presidiumwerk in een studentenvereniging telt uiteraard ook mee als pre-ervaring.

Anklingeln auf Deutsch
Blijven nog over: specifieke kennis, vaardigheden en persoonlijkheidskenmerken. Talenkennis uiteraard, maar kom niet af met het klassieke tabelletje: 'Frans goed, Engels zeer goed, Duits noties…' want dat is nietszeggend. Veel beter is: "Ik kan een telefoongesprek voeren in het Duits". Of: "Ik kan een handleiding lezen in het Spaans". Of: "Ik kan een vergadering bijwonen in het Frans". En vergeet je moedertaal niet!

Zin voor clichés 
Als je je informaticakennis etaleert, maak dan een duidelijk onderscheid tussen programmeertalen en applicaties. Verder kan je nog summier je hobby's en interesses neerschrijven (zelfstandige reizen zijn altijd een troef), praktische kennis vermelden (iedereen weet waarvoor een hamer en spijkers dienen, maar als je eigenhandig je kot hebt verbouwd, mag dat gezegd worden) en een paar persoonlijkheidskenmerken opsommen. Pas wel op met clichés als 'dynamisch' en 'zin voor initiatief', want die moet je later toch verduidelijken op het sollicitatiegesprek.

Pendelen met Veronique 
We zijn er bijna: afsluiten doen we met de uitgebreide personalia. Naam, geboortedatum, adres, gsm (zéér belangrijk als je solliciteert tegenwoordig), e-mail, nationaliteit, burgerlijke stand. Geef ook aan of je bereid bent tot pendelen of verhuizen. Een foto is niet nodig als die niet specifiek werd gevraagd. Tenzij je Veronique De Kock heet, natuurlijk!

Jobadvertenties
Bedrijven die een vacature hebben, kunnen ervoor kiezen een jobadvertentie te plaatsen in een of andere (job)krant. Het voordeel is dat ze dan precies uit de doeken kunnen doen wat voor werknemer ze zoeken, en dat ze een paar weken later kunnen kiezen uit een heleboel binnengestroomde reacties. Het nadeel is dat zo'n jobadvertentie veel geld kost. Maar da's niet onze zorg. Wij vragen ons vooral af: hoe reageer je als prille werkzoekende op bestaande jobadvertenties?

Musts en nice to haves
Eerste goede raad: laat je niet de ogen uitsteken door de functietitel, want die is meestal weinig meer dan verpakking. Wat telt is de functie-inhoud: wat houdt de job precies in? Dáár moet je op focussen. En laat je ook niet afschrikken door het profiel, want daarin wordt een soort ideale, perfecte werknemer afgeschilderd, en die bestaat natuurlijk niet. Probeer in het profiel de musts te onderscheiden van de nice to haves. Probeer tussen de regels te lezen. Als er staat "kennis van kantklossen is een pluspunt", dan wil dat niet zeggen dat je een expert-kantklosser hoeft te zijn. 't Is een pluspunt; met andere woorden: 't is niet noodzakelijk. Een tip: als je een functiebeschrijving in je eigen woorden kort kunt samenvatten, wil dat zeggen dat je de job begrepen hebt en ben je op de goede weg.

Tussen de regels lezen
Een ander onderdeel van jobadvertenties dat veel sollicitanten afschrikt, is het rubriekje 'ervaring'. Ook hier moet je leren tussen de regels lezen. Als je leest: "3 jaar ervaring", dan betekent dat meestal niet veel meer dan dat het bedrijf iemand zoekt met voldoende maturiteit. Staat er echter "3 jaar aantoonbare ervaring in een ITfunctie", dan mag je ervan uitgaan dat ze het wel letterlijk menen. Een beetje inschattingsvermogen dus, een weinig fingerspitzengefühl, en je leert in een mum van tijd lezen wat er echt staat. Wat natuurlijk niet wil zeggen dat je jobadvertenties moet behandelen als pure fictie: als pas afgestudeerde heb je weinig kans om geselecteerd te worden voor leidinggevende functies, daar is de ervaring wel relevant.

De kleren van het lijf
Klaar? Een stapeltje vacatures uitgeknipt? Dan kan je het kaf van het koren scheiden door naar meer info te gaan hengelen. Staat er een telefoonnummer bij voor verdere vragen, bel dan. Wat voor bedrijf is het? Wat doen ze? Waar zitten ze? Staat er een website bij, surf daar dan heen. En als de vacature wordt behandeld door een selectiebureau, dan hoef je je al helemaal niet in te houden. De verantwoordelijke van dat bureau mag je bij wijze van spreken de kleren van het lijf vragen, het is uiteindelijk toch niet hij of zij die je toekomstige baas wordt.

Het topje van de ijsberg 
Ten slotte nog een insider's look in de manier waarop bedrijven hun vacatures invullen. De jobadvertenties zijn maar het topje van de ijsberg, en meestal de moeilijkst in te vullen jobs. Het overgrote deel van de vrije betrekkingen blijft echter onzichtbaar, en dat zijn dikwijls juist de interessantste jobs voor schoolverlaters. Hoe raak je er dan aan? Stel: je ziet een vacature van een bedrijf dat je interesseert, maar de functie ligt je minder. Geen probleem: reageer toch, en zeg dat je niet direct beantwoordt aan het profiel voor de geadverteerde functie, maar wel interesse hebt om bij het bedrijf te komen werken. Of vraag familie en kennissen dat ze de intranetsystemen van het bedrijf waar ze werken in de gaten houden: laat ze voor jou op jacht gaan naar de zogeheten 'interne vacatures'. En vooral: solliciteer spontaan!