De jobtrends van de toekomst: GUIDO’s onfeilbare glazen bol

De wereld draait steeds sneller. De ene hype volgt de andere op. China is niet uit het nieuws weg te branden, terwijl tot voor een paar jaar nagenoeg niemand naar dat land omkeek. Maar laat dat allemaal geen reden zijn tot onzekerheid of ongerustheid. Wie goed kijkt, ziet nu al de toekomst.
  Of toch minstens de grote lijnen ervan. Ziehier GUIDO's blik op de toekomst van de arbeidsmarkt.

Vergrijzing

De makkelijkste voorspelling is meteen ook de belangrijkste: doordat er al jaren minder kinderen worden geboren dan vroeger, zullen er in de toekomst steeds meer oudere mensen zijn, en zullen er minder mensen op actieve leeftijd zijn. De voorbije decennia hebben we geleefd met een overschot aan arbeidskrachten, en dus hoge tot zeer hoge werkloosheid. Nu is de slinger al de andere richting uit. Tot nog toe is het effect vrij beperkt. De ‘war for talent' is nog maar gestart. Als een sneeuwbal zal die oorlog uitbreiding nemen. Nu zijn er tekorten bij IT'ers, bij verkopers, bij diverse jobs die de meeste mensen niet willen uitoefenen. De komende tien à twintig jaar worden indrukwekkend. De babyboomers - de mensen geboren na het einde van de Tweede Wereldoorlog tot zowat het midden van de jaren zestig - gaan dan met pensioen. Dat zijn enorme aantallen. Hun vervangers zijn deel van een veel minder talrijke generatie.

Vrouwen

Als er een tekort is aan arbeidskrachten, moeten alle potentiële arbeidskrachten aangesproken worden. Vrouwen achter de kookpot laten staan, is een verspilling van talent (nog los van eventuele ethische overschouwingen, waar wij ons hier niet aan wagen). De aanwezigheid van vrouwen op de arbeidsmarkt moet naar omhoog, zowel kwantitatief als kwalitatief. De VS toont de weg. Daar is bijna één op vijf managers een vrouw, tegenover één op twintig in Europa. Aan de Amerikaanse universiteiten is één op vijf professoren een vrouw, in Europa één op tien. De Westerse samenleving kan het zich niet meer permitteren vrouwen aan de kant te laten staan, en dat betekent meteen ook dat die samenleving zich zal moeten schikken naar de wensen en eisen van vrouwen. Bedrijven zullen voortaan mede door vrouwen vorm krijgen. Dit betekent natuurlijk dat de taken die vrouwen tot nu op zich namen, anders zullen moeten worden uitgevoerd. De werkende vrouw in het mooie tweeverdienersgezinnetje zal in de eerste plaats taken uitbesteden: aan een poetsvrouw, aan een traiteur, aan een strijkdienst, aan een onthaalmoeder, een moeder of schoonmoeder. Dit betekent extra jobs voor laaggeschoolde vrouwen en al dan niet legale migranten.

Discriminatie

Over migranten gesproken. België doet het internationaal gezien archi-slecht wat betreft de inschakeling van migranten in het arbeidscircuit. De kloof tussen de werkgelegenheidscijfers van autochtonen en allochtonen is nergens breder dan in België. En dit is alweer verspilling van talent en werkkracht, een verspilling die we ons niet meer kunnen permitteren. Belangrijker dan de discussie over wiens schuld de hoge werkloosheid bij migranten is, is het wegwerken van die werkloosheid. Personeelsadvertenties kunnen zich niet langer richten op de jonge blanke man met diploma's en ervaring. Iedereen moet aan de bak. Dit is een mes dat aan beide kanten snijdt. Vijftigplussers bijvoorbeeld moeten er niet meer op rekenen uit te bollen, om dan snel met pensioen te gaan. Langer werken is de boodschap.

Lonen

Wanneer er een tekort is aan iets, wordt dat duur. Economisten spreken over de wet van vraag en aanbod. Een tekort aan arbeidskrachten betekent dus dat arbeidskrachten duurder worden. Dit is leuk voor de arbeidskrachten: zij krijgen meer loon. Bedrijven zullen zich harder moeten inspannen om voldoende en voldoende goede mensen aan te trekken. Laat je als jonge (bijna-)werknemer het hoofd echter niet op hol brengen. Bedrijven hebben echt wel door dat gooien met geld geen goed idee is. Men poogt zoveel mogelijk de loonsverhogingen in toom te houden en op andere manieren mensen aan te trekken. Bedrijven die dat slim doen, spelen dan meteen ook in op de behoeften van jonge werknemers. Zo verkiezen veel jongeren extra vrije dagen boven een loonsverhoging, die toch grotendeels moet worden afgedragen aan de fiscus. Vooral grotere bedrijven bieden ook allerhande huishoudelijke hulp, diverse verzekeringen, een bedrijfswagen-gsm-laptop, flexibele werkuren...

Diploma

Geld is dus niet alles. Een diploma al evenmin. Een citaat van managementgoeroe Tom Peters: “Goede cijfers op school of universiteit zijn juist een slecht teken. Dat betekent dat iemand altijd de regels volgde. Zoek mensen die de regels niet accepteren. Excellentie bereik je door meer te riskeren en te dromen dan anderen.” De tijd is voorbij dat iedereen gewoon braaf zijn ding mocht doen en dat alles dan wel goed kwam. Vandaag concurreer je met miljarden mensen die hun ding goed doen. Je moet dus iets meer te bieden hebben: inzet, optimisme, creativiteit, persoonlijkheid. Nieuwe dingen aanbieden, klanten een warm gevoel geven, een netwerk hebben waarbij je voor elk probleem iemand kent. Dit werkt in twee richtingen. Bedrijven moeten ervoor zorgen dat hun mensen geen ‘goede job' hebben, maar een goede loopbaan. Het moet boeiend en interessant blijven. Werknemers moeten regelmatig van job kunnen veranderen, nieuwe dingen proeven. Evolueren.

Globalisering

Met internet kan je op ieder moment van de dag communiceren met de hele wereld. Met het vliegtuig ben je in geen tijd aan de andere kant van de wereld. Een containerschip brengt tegen spotprijzen tienduizenden kledingstukken van de arme wereld naar de rijke. Globalisering is geen modewoord, maar iedere dag iets meer realiteit. De industriële productie in China is natuurlijk het klassieke voorbeeld. Roemeense verpleegsters in Brusselse ziekenhuizen, of Afrikaanse dokters in Londense is een ander. Brazilië zit nu al in de top-tien van belangrijkste economieën. Europa is een grote markt van bijna dertig landen, met nauwelijks nog grenzen of obstakels. De ‘war for talent' zal snel een internationaal gebeuren worden. Heel veel landen kampen met vergrijzing en zullen arbeidskrachten (geen armoezaaiers) aantrekken. Doordat bedrijven steeds internationaler opereren, zal ook steeds meer personeel elders moeten wonen en werken.

Engels

Vergeet Frans, vergeet Esperanto (zo je daar al ooit aan dacht), vergeet Chinees (al zullen velen het hier niet mee eens zijn), Engels moet je leren. In de geglobaliseerde wereld spreekt iedereen Engels met elkaar. Ok, Engels met veel haar op. Maar in vele milieus is dit een evidentie die niemand nog in vraag stelt. Voor de Engelstaligen is dit op korte termijn een enorm voordeel. Zij hebben in discussies altijd een dikke streep voor. Ze zijn sneller, hebben een ruimere woordenschat en ze moeten minder moeite doen. Op langere termijn is dit echter een nadeel. Doordat iedereen zich aanpast aan hen, moeten zij zich niet aanpassen of in de plaats stellen van een ander. Engelsen en Amerikanen hebben sowieso al weinig voeling met mensen die anders denken dan hen. De taal versterkt dit. Voor de jonge Belg daarom deze raad: leer zoveel Engels dat het zo goed als je moedertaal wordt. En vergeet je niet open te stellen voor andere culturen en volkeren. Probeer je in de plaats te stellen van mensen met een andere religie, andere waarden, andere ervaringen. In de geglobaliseerde wereld leven we in hetzelfde dorp.

Afspraak in 2030?

(DDW)