Het jobparcours van Henk Rijckaert

Stand-upcomedian Henk Rijckaert trekt dit voorjaar opnieuw de zalen in met zijn nieuwe show Zwerm. Zijn vorige zaalshow Het Experiment is ondertussen te koop op dvd, en je hebt Henk vast al op tv gezien in programma's als Zonde van de Zendtijd, Twee tot de Zesde Macht, Magazinski, Comedian vindt Werk en De Slimste Mens ter Wereld. Niet slecht voor een man die eigenlijk was voorbestemd voor de wetenschap. Of niet soms, Henk?

  

GUIDO: Weet je nog wat je wou worden toen je tien jaar was?

Henk: Uitvinder! Ik knutselde graag. Rare vliegtuigen in mekaar steken met wc-rolletjes en petflessen, dat soort dingen.

GUIDO: Bleef van dat idee nog iets over tegen het einde van je middelbare studies?

Henk: Eigenlijk wel, want ik ben landbouwingenieur gaan studeren. Dat ligt toch een beetje in de lijn: uitvinder, onderzoeker... Ik ben altijd geïnteresseerd gebleven in hoe dingen in elkaar zitten.

GUIDO: Heb je bij wijze van thesis een uitvinding gepresenteerd?

Henk: Nee, maar ik heb me erg goed geamuseerd met mijn thesis, want daarin kon ik eindelijk creatief zijn met de kennis die ik de voorgaande jaren had opgedaan. Mijn thesis ging over - hou je vast - de microbiële activiteit in de bodem en de invloed daarvan op de stikstofmineralisatie van organische meststof. (lacht) In mensentaal: ik heb bacteriën en schimmels op stront gezet om te kijken wat er gebeurde.

Henk in het onderwijs

GUIDO: Dat volstaat! Toen ben je in het onderwijs terechtgekomen?

Henk: Na een maand solliciteren in de bedrijfswereld merkte ik al snel dat dat niet voor mij was weggelegd. Ik wou graag onderzoek doen, maar ik stond als wetenschapper niet op een dusdanig niveau dat een bedrijf zei: dit stel hersenen moeten wij hebben. Ondertussen was ik ook al met stand-upcomedy bezig, dus het onderwijs was een praktische oplossing, omdat het combineerbaar was.

GUIDO: Kon je je creativiteit ook kwijt voor de klas?

Henk: Absoluut. Ik heb graag lesgegeven. Toen ik ermee stopte, was dat met spijt in het hart. Ik gaf biologie en fysica. Niet de populairste vakken, maar het ging wel. Ik kon mijn leerlingen enthousiast krijgen, hoewel ze op de kunsthumaniora zaten, waar fysica en biologie niet bepaald tot de leefwereld behoren.

GUIDO: Op een bepaald moment zat niemand minder dan de piepjonge Xander De Rycke in je klas!

Henk: Dat klopt. Het is nu niet dat ik onmiddellijk dacht: hier zit een collega-comedian, maar op een of andere manier sprong hij er wel uit. Het was een soort lichtschuw, donker wezen dat in een schaduwrijk hoekje zat. (lacht) Nee, wat me opviel, was dat Xander een van de enigen was die zat te grijnzen toen ik langs mijn neus weg ironische opmerkingen tussen de leerstof foefelde. Toen hij ontdekte dat ik na mijn uren ook aan comedy deed, heeft hij me erop aangesproken. Ik heb hem dan wat tips gegeven. Kijk eens waar hij nu staat. Op eigen kracht, voor alle duidelijkheid. Ik ben misschien hoogstens een katalysator geweest in het prille begin. "Als die van biologie het kan, dan moet ik het ook kunnen." (lacht) Hoe oud is Xander ondertussen, een jaar of vijfentwintig? In alle eerlijkheid: op die leeftijd stond ik nog niet op het niveau waarop hij vandaag speelt.

GUIDO: Wanneer heb je fulltime voor comedy gekozen?

Henk: Terwijl ik lesgaf, was ik zelfstandig in bijberoep. Zes jaar terug ben ik halftijds gaan lesgeven en vier jaar geleden ben ik helemaal gestopt met het onderwijs. Dat was een sprong in het onzekere. Nogal wat mensen hebben me toen zot verklaard, maar mijn vrouw heeft me een duw gegeven en gezegd: probeer het. Ik heb toen twee jaar loopbaanonderbreking genomen, zo kon ik desnoods nog terug. Een maand later kreeg ik telefoon van Canvas, voor Zonde van de Zendtijd. Dat telefoontje kwam natuurlijk op het perfecte moment.

GUIDO: Elke job heeft zijn voor- en nadelen. Hoe zit dat bij een stand-upcomedian? Wat zijn de nadelen?

Henk: Dat je interviews moet geven. (lacht) Nee, dat is eigenlijk niet waar. Interviews verplichten je om na te denken over wat je doet, en dat is wel eens gezond. Nadelen van het vak... Dat je soms lang in de auto moet zitten, in de file. Maar dat probleem hebben andere mensen ook. De administratie die je als kleine zelfstandige moet verzorgen, is ook niet mijn sterkste punt, maar gelukkig heb ik een goede boekhouder.

GUIDO: En wat is het beste aan de job? Als je op het podium stapt?

Henk: O ja. Dat steekt er met kop en schouders bovenuit. Al kan het moment waarop je iets hebt gevonden ook euforisch zijn. Als je na twee uur zoeken en wroeten plots de bomen door het bos ziet, dat alles op zijn plaats valt. Dat kan aan de schrijftafel gebeuren, maar vaker nog terwijl je aan het wandelen bent, of bij de bakker.

Henk op het podium

GUIDO: En je tv-uitzwermingen? Waar passen die in het plaatje?

Henk: Tv is een interessant medium om een groot publiek aan te boren. Ik kan er wel keuzes in maken. Als mijn smoel op tv verschijnt, dan zijn er twee mogelijkheden. Ofwel is er een verband met comedy en humor, en dan ben ik gewoon mijn ding aan het doen. Ofwel ben ik promo aan het voeren. En als ik geen promo nodig heb, dan zeg ik gewoon neen. Ik hoef niet per se alle dagen met mijn kop op tv te komen. Ik wil gewoon toffe dingen kunnen maken.

GUIDO: Ging de ticketverkoop voor je zaalshows spectaculair de hoogte in na het succes van Zonde van de Zendtijd?

Henk: Spectaculair is misschien een groot woord, maar ik merkte wel degelijk een verschil. Ik ben altijd een geduldige groeier geweest, met een gestaag groeiend publiek, maar toen is de ticketverkoop op korte tijd sterk gestegen, inderdaad.

GUIDO: Hoe weet je of iets grappig is? Test je dat uit?

Henk: Als ik er zelf mee kan lachen, dan zal het wel grappig zijn zeker? Alhoewel, nu moet ik weer terugdenken aan Xander De Rycke die als enige zat te lachen met mijn mopjes in de klas... Tja, daarom doe je try-outs, om moppen uit te testen en zo nodig in de vuilnisbak te kieperen, als de lach uitblijft. Voor tv is dat moeilijker. Daar moet je terugvallen op je ervaring en hopen dat de mensen thuis aan het schuddebuiken zijn. Wat ik ook soms doe, is een nieuw mopje zogezegd spontaan laten vallen in gezelschap, om hun reacties te observeren. Of een mopje uitproberen op Facebook, dan zie je ook snel of het deugt of niet. Maar de grootste test blijft het podium.

GUIDO: Hoe snel voel jij een publiek aan?

Henk: Onmiddellijk. Enfin, onmiddellijk is misschien overdreven, maar je voelt zeer snel aan of je hard zal moeten sleuren, of dat het bij wijze van spreken vanzelf zal gaan. Ieder publiek is anders, maar dat maakt het juist spannend. Zo wordt mijn vak geen routine. Al is het niet altijd even aangenaam. Ik zou ook wel willen dat elke keer als de spots aangaan, iedereen in de zaal rechtop springt en begint te juichen van enthousiasme. Maar werkelijkheid is anders.

GUIDO: Speelt de leeftijd van het publiek mee? Of de locatie?

Henk: Eigenlijk wel, maar je moet ermee oppassen. Als je er op voorhand theorieën over gaat maken, riskeer je met je bek op de grond te gaan. Eigenlijk kan je er maar best altijd van uitgaan dat je hard zal moeten labeuren. Maar voor het overige denk ik dat mijn comedy het best aanslaat bij een jonger publiek.

GUIDO: Is het publiek een zwerm die jij richting probeert te geven?

Henk: Absoluut. Het is mijn kudde en ik ben de herder. Ik sleep ze mee naar de afgrond. Maar anderzijds kan het publiek ook mij in een bepaalde richting duwen. Het is in het beste geval een gezonde wisselwerking. Dat is juist het plezante aan live comedy, dat je met je publiek aan de slag moet.

GUIDO: Soms pik je iemand uit het publiek die het dan vrij hard te verduren krijgt. Heb je nooit medelijden?

Henk: Als ik er in mijn nieuwe voorstelling iemand uitpik, en het doet pijn, dan is het zijn eigen schuld. Mijn uitgangspunt is: als je iemand uit het publiek haalt, moet die er zelf mee kunnen lachen. Die mens heeft ook zijn ticket betaald, wil zich een avond amuseren. Die wil ik dus niet met trauma's naar huis sturen. (lacht) Maar als iemand in het publiek een grote muil opzet, dan moet hij er wel rekening mee houden dat ik sowieso een nog vuilere muil heb.

(HDP)

Foto: Marco Mertens